سرسخن: موزه ها گنج خانه هنر، علم و فرهنگ و مکانی برای کسب معرفت و بصیرت

تاریخچه ی تحولات اجتماعی و فرهنگی خراسان و بخصوص مشهد از قرن سوم هجری به بعد نشان دهنده ی تاثیر ونقش مهم حضور حضرت رضا (ع) و بارگاه منورشان پس از شهادت در این منطقه می باشد.

 شهر مشهد به عنوان مرکزفرهنگی واجتماعی در دوره های مختلف تاریخی و پایگاه مذهبی برای شیعیان بخصوص در دوره های تیموری و صفوی و عاملی برای وحدت ملی و پایگاه هنری برای تثبیت موقعیت فرهنگی آنها مورد توجه واقع شد. به مرور زمان عشق و ارادت شیعیان و انسانهای با اخلاص به امام رضا (ع) موجب شده تا بسیاری از ایشان به این سرزمین سفر کنند و با حضور خویش نشانه هایی از فرهنگ و آداب و رسوم وصنایع خویش را بر جای گذارند.

آستان قدس رضوی یکی از قدیمی ترین نهادهای مرتبط با وقف درجهان است که با دراختیار داشتن گنجینة عظیمی از نسخ خطی، اسناد و مدارک و اشیاء از قرن چهارم هجری تا عصر حاضر نقش مهمی درحفاظت از میراث فرهنگی هنری گذشتگان وانتقال ارزشهای آنها به آیندگان بر عهده دارد.

تاسیس اولین موزه آستان قدس رضوی در سال 1324 گام مهمی در ارائه ارزش های نسل  گذشته برای نسل امروز بوده است. تشکیل این موزه ابتدا مبتنی بر اندوخته های گرانبهایی بوده که توسط هنرمندان گمنام یا مشهور به سفارش یا به قصد قربت، برای حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام ساخته وتقدیم شده است.

همچنین وقف مجموعه های ارزشمند( که برخی از آنها حاصل تلاش سال های متمادی یک مجموعه دار در جمع آوری و حفاظت از آن بوده) واهداء آن در نهایت اخلاص، یکی از عوامل مهم غنای خزائن و توسعه ی موزه های آستان قدس رضوی است که در اثر تاثیر متقابل مجموعه بر افراد ایجاد شده است.آمار اشیای وقفی و اهدایی به آستان مقدس حضرت رضا (ع) نشان دهنده ی توانایی های ویژه ی این مجموعه در جذب وگردآوری آثار فرهنگی و هنری نسل های گذشته تا عصرحاضر می باشد.

حرکت مهم آستان قدس رضوی درمسیر توسعة فرهنگی و تاسیس گنجینه های تخصصی از سال 1364 تاکنون منجر به شکل گیری 12 گنجینه شامل : قرآن و نفایس، فرش و دستبافت ها، نجوم و ساعت، سلاح های سرد و گرم، هنرهای تجسمی، صدف و حلزون و جانوران دریایی، ظروف، تمبر و اسکناس، سکه و مدال، تاریخ مشهد وآستان قدس رضوی، مردم شناسی و هدایای رهبری شده و این مجموعه را به پرمخاطب ترین موزه در کشور تبدیل کرده است. بررسی آمار بازدیدکنندگان موزه های آستان قدس رضوی نشان دهنده ی استقبال هزاران نفر گردشگر و زائر ایرانی و خارجی در سال از نمایش این مجموعه ها می باشد.

امروزه موزه های آستان قدس تنها محل نمایش آثار نیستند بلکه بنابر وظیفه ی سازمانی خود با جذب کارشناسان و متخصصان رشته های مختلف و مرتبط برای مطالعه و بررسی آثار و انجام پژوهش های تخصصی و حفاظت و مرمت آنها تلاش کرده اند. بدون شک وجود مخازن غنی و گنجینه های ارزشمند از قرآن و نسخ خطی، اسناد و مطبوعات، فرش ها، منسوجات، سکه ها، تمبر و اقلام پستی ، اشیاء و ظروف فلزی، ابزار نجومی، مجموعه های ساعت و سلاح، کتیبه های سنگی و کاشی ها در کنار اشیاء کاربردی در حرم مطهر ظرفیت بسیاری برای  انجام پژوهشهای کاربردی و بنیادی و بالطبع توسعه گنجینه های تخصصی فراهم می کند.

این پژوهش ها با استفاده از ظرفیت علمی کارشناسان داخل و دعوت از کارشناسان خبره خارج از سازمان به منظور بررسی، کارشناسی و مستند سازی آثار موجود با هدف ایجاد شرایط لازم برای اجرای پژوهشهای تحلیلی از سال 1382 ش.آغاز شده است.

   تا جام جهان نمای در دست من است             از روی خرد چرخ برین پست من است