بررسی اولین های چاپ سنگی موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

مقدمه: چاپ سنگی و کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی

از سده سیزدهم هجری قمری به عنوان دوره تحول در ایران یاد شده است. در این دوره است که برای نخستین بار دانش و اطلاعات از حوزه کتابخانه اختصاصی خارج شده و از طریق چاپ و انتشار کتابها و ایجاد مدارس به شیوه نوین و همچنین چاپ وآرایش کتاب تحولی منحصر به فرد یافته است. از یک سو دانش واطلاعات که تا پیش از این به صورت کتاب های دست نویس و تک نسخه نگارش، طراحی و تولید می شدند در قالب کتاب هایی با تیراژ بالاتر منتشر گردیدند. ازجهت دیگر، فن جدید چاپ سنگی امکانات تازه ای برای هنرمندان در عرصه تصویر سازی، خوشنویسی، آرایش کتاب فراهم آورد که تا پیش از این در اختیار هنرمندان ایرانی نبود. کتاب های چاپ سنگی حاصل دورة انتقال از دوران نسخ خطی به دوران نسخه های چاپی محسوب می‌شوند و از ذخایر گرانبهای این مرز و بوم و حاوی معارف بزرگان ما در موضوعات مختلف می باشند این کتاب ها دارای ارزش فراوان تاریخی، علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی هستند. این نسخه ها علاوه بر متن اصلی دارای حواشی، شرح ها، تقویم ها، وقف ها، امضاها، و مهرهای حاوی اطلاعات تکمیلی جالبی هستند که برای محققان ارزش فراوانی دارد. این کتاب ها همواره به جهت ویژگی و شرایط خاص (نظیر نوع چاپ، خط، تاریخ کتابت، قدمت و نفاست علمی و هنری و. . . ) از اهمیت و ارزش والایی در مجموعة کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی برخوردار می باشند. کتاب های چاپ سنگی توسط واقفان و اهداکنندگان در سالیان گذشته به این مکان مقدس اهدا گردیده است و این گنجینه، مجموعه گرانبهایی از کتاب های چاپ سنگی چاپ شده در ایران، هند، عراق، افغانستان، پاکستان و مصر را در خود جای داده است.

از آنجایی که منابع چاپ سنگی حاصل دوره انتقال از دوران منابع خطی به دوران منابع چاپی هستند، با منابع خطی اشتراکات بسیار زیادی دارند و دارای ارزش تاریخی و فرهنگی بالایی می باشند. مسئله مهم در مورد نسخه های چاپ سنگی، شناسایی و تعیین قدمت آنهاست، به ویژه اگر از هنرهایی مثل خوشنویسی، تذهیب، تجلید، نقاشی و. . . در زیباسازی آنها استفاده شود. کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگ ترین کتابخانه های ایران و منطقه، دارای مجموعه ای غنی و نفیس از کتاب های چاپ سنگی در ایران می باشد که در طول سالیان گذشته توسط افراد خیر و واقفان اهدا گردیده است. از آنجایی که تحقیق جامعی در مورد اولین نسخه های چاپ سنگی چاپ شده در ایران موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی صورت نگرفته است، تحقیق روی مجموعه کتب سنگی می تواند گوشه ای از تاریخ چاپ و نشر کتاب در ایران را نمایان و در اختیار محققان، اندیشمندان، کتابداران، دوست داران کتاب و تاریخ چاپ قرار دهد و بسیاری از شبهات را در مورد تاریخچه ورود صنعت چاپ سنگی و اولین کتاب های چاپ شده در ایران پاسخ دهد.

درباره ورود چاپ سنگی به ایران روایات متعددی وجود دارد ولی به ‌نظر می‌رسد این قول که چاپ سنگی برای نخستین بار توسط میرزا صالح‌ بن حاج باقرخان شیرازی معروف به میرزا صالح تبریزی در تبریز راه اندازی شد، صحیح بوده باشد. در سال 1259 یا 1260 ق اسباب چاپ سنگی به تهران رسید (بابازاده، 1381). بر طبق اسناد و مدارک چاپ سنگی 17 سال بعد از چاپ سربی در ایران رایج گردید و به مدت 70 سال ادامه داشت تا دوباره چاپ سربی در ایران رایج گردید. البته چاپ سنگی تا اواخر دوره قاجاریه ادامه داشت و بعد از آن از بین رفت (دبیری، 1384).

دلایل رواج چاپ سنگی در ایران

1- علل اجتماعی - فرهنگی

1-1. به دلیل رواج و رونق هنر خوشنویسی در آن زمان و علاقه وافر مردم آن دوره به خوشنویسی؛ مروجان اولیه صنعت چاپ در ایران نمی خواستند این هنر اسلامی و ملی از میان برود و به همین دلیل به چاپ سنگی اهمیت بیشتری می دادند(سلطانی فر، 1382).

1-2. چون بیشتر حروفچینان در آن دوره کم سواد بودند، حروفچینی با دقت کم و با اغلاط زیاد اجرا می شد و در نتیجه کار غلط گیری نیز با دشواری همراه بود. بنابراین طبیعی بود که چاپخانه های حروف سربی نتوانند خواسته ها و نیازهای چاپی مردم را برآورده کنند و پس از مدت کوتاهی جای خود را به چاپ سنگی دادند(دبیری، 1384).

1-3. دوران رواج کتاب های چاپ سنگی مصادف با ایامی بود که علوم و فناوری به صورت امروزی رواج نداشت. تالیف کتاب در ایران محدود بود و موضوعاتی خاص مورد علاقه مردم بود (سلطانی فر، 1382).

1-4. حروف سربی فارسی اولیه ای که در ایران معمول شد در واقع حروف عربی بود. چهار حرف فارسی که در الفبای عربی نیست را باید جداگانه به کارخانه سازنده سفارش می دادند. با وجود این شکل متن و رسم الخط حروف همه عربی بود ادیبان و هنرمندان و خطاطان رسم الخط حروف سربی را نمی پسندیدند و چاپ سنگی را ترجیح می دادند (قاضی زاده، 1374).

1- 5. از دیگر دلایل دشواری ساختن تصویر با چاپ سربی بود (آذرنگ، 1381).

1- 6. وجود خوشنویسان مشهور و نقاشان معروف در آن زمان(هراتی، 1380).

1-2. سادگی

2-2. ارزانی : هزینه خرید ماشین چاپ سربی از کشورهای اروپایی بسیار گران بود، بنابراین طبیعی بود چاپ سنگی به دلیل ماشین آلات ارزان قیمت و روش کار ساده نسبت به چاپ سربی رواج بیشتری پیدا کند (آذرنگ، 1381).

3-2. از دیگر عوامل توقف چاپ سربی را می توان خراب شدن دستگاه ها و نبود امکان تعمیر ذکر کرد (بابازاده، 1382).

به علت محدودیت پژوهش فقط نسخه های چاپ سنگی 15 سال اولیه ورود چاپ سنگی به ایران مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی صورت گرفته، تعداد 81 نسخه چاپ سنگی در بین سال های 1250- 1265قمری در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی شناسایی گردید. بررسی ها نشان می دهد قدیمی ترین نسخه موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی مربوط به سال 1251 قمری است که نسخه زادالمعاد می باشد. این نسخه توسط م‍ح‍م‍دحس‍ی‍ن‌ اب‍ن‌ م‍ی‍رزا مح‍م‍د ‍تبریزی‌ کتابت و در همان سال در شهر تبریز در دارالطباعه ‌آق‍ا ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ ح‍اج‌ م‍ح‍م‍د ح‍س‍ی‍ن‌ ال‍ش‍ه‍ی‍ر ب‍ام‍ی‍ن‌ الش‍رع‌ تبریزی چاپ گرددیده است (تصویر شماره 1، 2)، در پایان این نسخه توضیحاتی درباره تاریخچه ورود صنعت چاپ سنگی به ایران داده شده که مطابق با این توضیحات، چاپ سنگی برای نخستین بار توسط میرزا صالح‌ بن حاج باقرخان شیرازی معروف به میرزا صالح تبریزی در تبریز به راه افتاده است. میرزا صالح که از سوی دولت به حکم ماموریت به روسیه رفته بود در بازگشت یک دستگاه ماشین چاپ سنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال 1250 قمری راه‌اندازی کرد و آقا علی‌بن حاج محمدحسین امین الشرع تبریزی را به ریاست آن گماشت. در همین چاپخانه ابتدا  قرآن مجید (1250 ق) و سپس زادالمعاد (1251 ق) را چاپ کردند(تصویر شماره 2). بعد از این نسخه، قرآن چاپ تبریز به سال 1254 قمری می باشد(تصویر شماره3) و آن طور که در وقف نامه  آمده پس از چاپ چندین نسخه به کتابخانه آستان مقدس رضوی اهدا گردیده است.

از نسخه های قدیمی چاپ تبریز می توان به زاد المعاد چاپ 1257 قمری (تصویر شماره 4)، زاد المعاد چاپ 1258 قمری (تصویر شماره 5)، قرآن چاپ 1258قمری(تصویر شماره6، 7)، اصول عقاید 1259 قمری (تصویر شماره9)، قرآن چاپ1260 قمری، اختیارات مجلسی چاپ 1260 قمری ، تذکره الائمه چاپ 1259 قمری(تصویر شماره10)، حیات القلوب چاپ1260 قمری ، برهان جامع 1260 قمری، ابواب الحنان 1261 قمری، تحفه الزائر 1261 قمری ، زادالمعاد چاپ1262 قمری، ابواب الجنان چاپ 1263 قمری  و ... که در زیر به ترتیب تاریخ نشر معرفی گردیده است، اشاره کرد.

از نسخه های قدیمی چاپ تهران موجود در کتابخانه می توان به کلیات سعدی چاپ سال 1259 قمری (تصویر شماره 8)، حدیقه الشیعه چاپ1260 قمری ، قوانین الاصول چاپ1260 قمری ، تذکره الائمه چاپ 1260 قمری، تحفه الزائر چاپ 1261قمری، حیات القلوب چاپ 1261 قمری، سراج المنیر چاپ 1261 قمری، جنات الخلود چاپ 1261 قمری، جنات الخلود چاپ 1263 قمری، تاریخ پطر کبیر چاپ 1263 قمری، اختیارات مجلسی چاپ 1263 قمری، مجمع البحرین چاپ 1263 قمری و ... که در زیر به ترتیب تاریخ نشر معرفی گردیده است، اشاره کرد. یافته ها و تحقیقات گذشته نشان می دهد که علی الظاهر در سال 1259 قمری چاپ سنگی وارد تهران گردیده است.

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍مدب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍مدت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏زادالمعاد/ م‍ول‍ف‌ م‍ح‍م‍د باق‍ر بن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی؛ کتابت م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌ اب‍ن‌ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍د ال‍تبریزی‌‏.- تبریز‌: ‌آق‍ا ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ ح‍اج‌ م‍ح‍م‍د ح‍س‍ی‍ن‌ ال‍ش‍ه‍ی‍ر ب‍ام‍ی‍ن‌ ال‍ش‍رع‌ تبریزی، ‌۱۲۵۱ق

‏۱ج‌. (بدون شماره گذاری)؛ ‌۲۵×۱۵ س‌م‌، وزیری

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌- ن‍س‍ت‍ع‍ل‍یق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی‌

یادداشت: ‏ کتاب زاد المعاد تالیف علامه ملامحمدباقر مجلسی از مهمترین کتب ادعیه محسوب می شود که منبع و ماخذ بسیاری از کتاب های ادعیه بوده است. زاد المعاد مجموعه ای است از نیایش ها، زیارت نامه ها و اعمال روزها و ماه های سال در یک مقدمه و چهارده باب و یک خاتمه است.

‏‏‏ *قرآن/ کتابت محمد حسین الاصفهانی‏.- [تبریز: بی نا]، ۱۲54 ق.

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، مح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏زادالمعاد/ م‍ول‍ف‌ م‍ح‍م‍د ب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی‌؛ کتابت علی بن زین‌العابدین نوری‏.- تبریز‌: [بی نا]، 1257 ق

یادداشت: خط نسخ- نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی؛ آرایش سرلوح، ‎جدول

*قرآن/ ‌‌کتابت احمد‌بن‌محمد التبریزی‏.- تبریز‌: دارالطباعه آقا جبار بن حاج غفار تبریزی ، ۱۲58 ق.

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش ترنج‌ و سرترنج، دو صفحه افتتاح مذهّب و منقش ، فواصل آیات گوی زرین، اسامی سور به خط ثلث با سرخی در میان کتیبه زرپوش، در حواشی صفحات، نام حزب، نصف، جزو با سرخی میان ترنج کوچک است.

‏تبریز: دارالطباعه حاجی بهرام، ۱۲58 ق.

‏1ج (بدون شماره گذای)،21×14س. م،رقعی

‏‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش دو صفحه افتتاح مذهّب و منقش و دوحاشیه حاشیه اول گل و برگهای زرین و الوان و حاشیه دوم مذهب ونیم ترنج های لاجوردی و جداول الوان بین السطور این دوصفحه، فواصل آیات گوی زرین خام، اسامی سور به خط ثلث با سرخی در میان کتیبه زرپوش، در حواشی صفحات، نام حزب، نصف، جزو با سرخی میان ترنج کوچک زرپوش و منقش و، مرصّع متناظر با سرلوح، کتیبه‌سازی در صدر و ذیل به صورت اسلیمی وختایی به رنگ های لاجورد، جدول‌کشی مضاعف و کمند‌اندازی، طلاان‍دازی‌ ب‍ی‍ن‌ س‍طور، سر‌سوره‌ها به رنگ لاجورد م‍زی‍ن‌ اس‍ت‌.

‏امتیاز: نفیس به لحاظ جلد، خط و تزیینات

یادداشت: خط نسخ؛ جلد تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش دو سوره اول و دوم دارای کتیبه، جدول کشی به تحریر لاجورد و سرخی و معلق به حواشی در ارتباط با سور و آیات به زبان فارسی

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏زادالمعاد/ م‍ول‍ف‌ م‍ح‍م‍د ب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی؛ کتابت م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌ اب‍ن‌ م‍ی‍رزا م‍ح‍مد ال‍تبریزی‌‏.- تبریز‌: دارالطباعه محمد علی بن حاجی مسیح الشهیر بمیناکار، ‌۱۲۵8ق

‏۱ج‌. (بدون شماره گذاری)؛ ‌۲۵×۱۵ س‌م‌، وزیری

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ- نستعلیق‌؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی‌

‏‏تذکرة الائمه/ محمدباقر بن محمدتقی لاهیجی؛ کتابت محمدحسن آشتیانی‏.- تبریز‌، ‎۱۲۵۹‎ ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی، با روکش پارچه عطف و گوشه تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: به اهتمام محمدمهدی بن محمدصالح صحاف تبریزی به طبع رسیده است.

یادداشت: کتاب درباره تاریخ چهارده معصوم (ع) از ولادت تا وفات و احوالات دیگر است.

1. چهارده معصوم- سرگذشتنامه.

‏‏‏کلیات سعدی/ مصلح الدین سعدی شیرازی؛ کتابت محمدحسن خوشنویس‏.- طهران، 1259 ق

یادداشت: ک‍ت‍اب‌ ف‍وق‌ در اع‍م‍ال‌ و ادع‍ی‍ه‌ه‍ای‍ی‌ م‍ان‍ن‍د دع‍ای‌ اف‍ت‍ت‍اح‌، دع‍ای‌ س‍ح‍ر، ج‍وش‍ن‌ ک‍ب‍ی‍ر و. . است.

‏‏‏اص‍ول‌ ع‍ق‍ای‍د/ م‍ح‍م‍د ک‍اظم‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ق‍اس‍م‌ ال‍ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ ال‍رش‍ت‍ی‌ ال‍ج‍ی‍لان‍ی‌؛ کتابت ع‍ل‍ی‌ تبریزی‌‏.- تبریز‌، ‌۱۲۵۹‌ق

یادداشت: به اهتمام ح‍اج‌ م‍ح‍م‍د ص‍ادق‌ ت‍اج‍ر ی‍زدی طبع گردیده است.

یادداشت: این رساله در اصول دین و مشتمل بر اصول مطالب بر حق و موافق طریقه‌ی ائمه اثنی عشر صلوات الله علیهم با ادله‌ی مختصری و مترتب بر پنج باب است.

‏‏‏دلیل المتحیرین/ کاظم بن قاسم الحسینی الرشتی‏.- [تبریز: بی نا]، 1259 ق

‏‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

‏یادداشت: کتاب شامل سؤالات گوناگون بعضی از شیخیه رئیسشان کاظم ابن قاسم الرشتی. مجموعه ای از رسائل گوناگون می باشد. برای روشن شدن اذهان فارسی زبانان مترجم آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

‏‏تذکرة الائمه/ محمدباقر بن محمدتقی لاهیجی‏.- طهران، ‎۱۲۶۰‎ ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با عطف و گوشه پارچه؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

*قرآن/ کتابت علی بن زین العابدین‏.- [طهران: بی نا]، به بانی عبدالمحمد، 1260 ق

یادداشت: خط نسخ- حواشی نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول، جدول داخل متن، ترنج

*قرآن/ کتابت محمد حسن کنجوی ‏.- تبریز‌: چاپخانه ابوالحسن شیرازی و میرزا محسن تبریزی، 1260 ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: به اهتمام عبدالصمد تبریزی طبع گردیده است.

‏[طهران: بی نا]، 1260 ق

‏1ج. (بدون شماره گذای)، 26×15س م، وزیری

‏عربی- فارسی

‏‏یادداشت: خط نسخ- حواشی نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش کاغذ؛ کاغذ فرنگی نباتی؛؛ آرایش جدول، جدول داخل متن، ترنج

یادداشت: به اهتمام عبدالمحمد تبریزی طبع گردیده است.

*قرآن/ کتابت محمد جواد اصفهانی‏.- بی جا: دارالطباعه محمد جعفر ابن میرزای تبریزی، 1260 ق

یادداشت: خط نسخ- حواشی نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول، ترنج و سرترنج

یادداشت: به اهتمام محمد صادق و محمد باقر طبع گردیده است.

‏‏‏م‍ق‍ام‍ات‌ ح‍م‍ی‍دی‌/ ع‍م‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍ود ح‍م‍ی‍دالد ی‍ن‌ ب‍ل‍خ‍ی؛ تصحیح م‍ح‍م‍د ح‍س‍ی‍ن‌ اب‍ن‌ آق‍ا م‍ح‍مد م‍ه‍دی‌ ارب‍اب‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی م‍ش‍ت‍ه‍ر و م‍ت‍خ‍ل‍ص‌ ب‍ه‌ ادی‍ب؛ کتابت م‍ی‍رزا آق‍ای‌ ک‍م‍رئ‍ی‌‏.- طهران‌: ک‍ارخ‍ان‍ه‌ ع‍ل‍ی ق‍ل‍ی‌ خ‍ان، ‌‌۱۲۶۰ ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: کتاب به پیروی از حریری و بدیع‌الزمان همدانی کتاب مقاماتی به زبان فارسی پرداخته و در هر مقامه حکایتی را به سجع و قافیه و تکلیف تمام یا آمیختن شعرهای فارسی و عربی و مثالها و ایه ها بیان کرده است.

*سرابی تبریزی، محمد کریم بن مهدیقلی، قرن ۱۳ق

‏‏‏برهان جامع/ محمدکریم ابن مهدیقلی تبریزی ؛ کتابت میرزا رضاقلی ابن مهدی قلی تبریزی ‏.- تبریز‌: دارالطباعه علی بن محمدحسین امین‌الشرع، ۱۲۶۰ق

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی الوان(زرشکی)،

‏یادداشت: کتاب مشتمل است بر یک مقدمه که ده طراز دارد. و بیست و نه باب به تعداد حروف تهجی است.

‏‏‏اخ‍ت‍ی‍ارات‌/ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی‌؛ کتابت میزرا محمد آشتیانی‏.- تبریز‌، ‎۱۲۶۰‎ ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش پارچه؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

یادداشت: رس‍ال‍ه‌ای‌ اس‍ت‌ در ب‍ی‍ان‌ س‍ع‍ادت‌ و ن‍ح‍وس‍ت‌ ای‍ام‌ ه‍ف‍ت‍ه‌ و م‍اه‌ ب‍ا اس‍ت‍ف‍اده‌ از اح‍ادی‍ث‌ م‍ع‍ت‍ب‍ر اه‍ل‌ ب‍ی‍ت‌ (ع‌) ب‍ر وج‍ه‌ اخ‍ت‍صار و ش‍ام‍ل‌ س‍ه‌ ف‍ص‍ل‌ و ی‍ک‌ خ‍ات‍م‍ه‌ می باشد.

1. اسلام- مجموعه ها.

‏‏‏ح‍لیة ال‍م‍ت‍ق‍ی‍ن‌/ محمد باقر بن محمد تقی‏‏، ‌۱۲60ق

‏۱ج‌. (ب‍دون‌ شماره گذاری)؛ ۳4×5/ 21 س‌م، رحلی‌

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوا با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی شکری؛ آرایش جدول

‏یادداشت: کتاب حاضر دارای ۱۴ باب و هر باب دارای جند فصل است.

*م‍جل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏حیوة ‌القلوب/ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی؛ کتابت ن‍ص‍رال‍ل‍ه‌ ال‍ت‍ف‍رش‍ی‌‏.- تبریز‌: [ب‍ی‌ن‍ا]، ‌۱۲۶۰ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق؛ جلد مقوائ‍ی ‌باروکش تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

‏یادداشت: در حالات پیامبران و تاریخ زندگانی حضرت رسول‌اکرم و ائمه طاهرین و حضرت زهرا (س)است.

‏۱. قرآن- قصه‌ها. ‎۲. پیامبران- سرگذشتنامه. ‎۳. احادیث اخلاقی. ‎۴. محمد(ص)، پیامبر اسلام، ‎۵۳ قبل از هجرت- ‎۱۱ق.  

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏حیوة ‌القلوب/ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶۰ق

‏ج. 3 (بدون شماره گذاری)؛ 5/ 21×۱۵ س م، وزیری

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏حیوة ‌القلوب/ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی؛ کتابت نصرالله تفرشی‏.- تبریز‌، ۱۲۶۰ق

‏ج. 3 (بدون شماره گذاری)؛ 21×۱6 س م، وزیری

‏یادداشت: خط نسخ- نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج،

‏حدیقة‌الشیعه/ احمد اردبیلی؛ کتابت نصرالله تفرشی‏.- [طهران: بی نا]، ۱۲۶۰ ق

‏یادداشت: خط نستعلیق- نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج نقش ترنج و سرترنج و جدول ضربی؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: ‏‫جلد دوم کتاب حاضر است که ذکر شمه‌ای از مناقب حضرت امیر المؤمنین علیه السلام، فضایل دیگر ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین و دالائل امامت ایشان و بطلان امامت غیر ایشان، می باشد.

‎۱. امامت. ‎۲. شیعه- دفاعیه‌ها و ردیه‌ها. ‎۳. ائمه اثنی عشر.  

‏ق‍وان‍ی‍ن‌الاص‍ول‌/ اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ب‍ن‌ ال‍ح‍س‍ن‌ ال‍ج‍ی‍لان‍ی؛ کتابت ن‍ج‍ف‍ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دک‍اظم‌ الان‍ج‍دان‍ی‌‏.- طهران: دارالطباعه ‌ک‍رب‍لای‍ی‌ حس‍ی‍ن‌، آق‍ا ع‍ب‍دال‍م‍ح‍م‍د، ‌۱۲۶۰ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد مقوایی با عطف و گوشه تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: ی‍ک‍ی‌ از آث‍ار م‍ه‍م‌ ت‍دری‍س‌ اص‍ول‌ ف‍قه‌ ش‍ی‍ع‍ه‌ ک‍ه‌ م‍ش‍ت‍م‍ل‌ ب‍ر ی‍ک ‍ دوره‌ ک‍ام‍ل‌ اص‍ول‌ ف‍ق‍ه‌ است.

‏1. اصول فقه شیعه- قرن ‎۱۳ق

‏*واعظ قزوینی، م‍ح‍م‍درف‍ی‍ع‌، ۱۰۲۷- ‌۱۰۸۹ ق

‏اب‍واب‌ ال‍ج‍ن‍ان‌/ م‍ح‍م‍د رف‍ی‍ع‌ال‍دی‍ن‌ ال‍ق‍زوی‍ن‍ی‌ ال‍م‍ع‍روف‌ ب‍ال‍واع‍ظ ب‍ن‌ م‍ول‍ی‌ ف‍ت‍ح‌ال‍ل‍ه‌؛ کتابت ن‍ص‍رال‍ل‍ه‌ اه‍ری‌‏.- تبریز‌: دارال‍طب‍اع‍ه‌ ح‍اج‍ی‌ ب‍ه‍رام‌ غ‍لام‌ ح‍اج‍ی‌ اس‍م‍ع‍ی‍ل‌ اردب‍ی‍ل‍ی، ‌‌۱۲۶۰ ق

‎۱. اخلاق اسلامی.  ۲. اندرز نامه ها.  

‏‏‏دلیل المتحیرین/ سیدکاظم؛ کتابت محمد علی بن علی قلی التبریزی‏.- [تبریز: بی نا]، ۱۲61 ق

‏‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏ق‍وان‍ی‍ن‌الاص‍ول‌/ اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ب‍ن‌ ال‍ح‍س‍ن‌ ال‍ج‍ی‍لان‍ی؛ کتابت ن‍جف‍ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دک‍اظم‌ الان‍ج‍دان‍ی‌‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶1 ق

یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏اب‍واب‌ ال‍ج‍ن‍ان‌/ م‍ح‍م‍د رف‍ی‍ع‌ال‍دی‍ن‌ ال‍ق‍زوی‍ن‍ی‌ ال‍م‍ع‍روف‌ ب‍ال‍واع‍ظ ب‍ن‌ م‍ول‍ی‌ ف‍ت‍ح‌ال‍ل‍ه‌؛ کتابت مصطفی بن زین‌الدین تبریزی‏.- تبریز‌: دارالطباعه علی بن محمدحسین الشهیر به امین الشرع، 1261 ق

‏‏‏فصول الاصول/ محمدحسین بن محمدرحیم؛ کتابت علی اکبر بن علی گلپایگانی‏.- [ایران: بی نا]، 1261 ق

‏‏یادداشت: خط نسخ- حواشی نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی شکری

یادداشت: ک‍ت‍اب‍ی‌ اس‍ت‌ در اص‍ول‌ از ی‍ک‌ م‍ق‍دم‍ه‌ و چ‍ن‍دم‍ق‍ال‍ه‌ و ی‍ک‌ خ‍ات‍م‍ه‌ است. .

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

‏‏‏انوار سهیلی/ ملا حسین بن علی الواعظ الکاشفی؛ کتابت محمد باقر خوانساری‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶۱ ق

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی شکری؛ آرایش جدول

‏‏یادداشت: کتاب مشتمل بر ۱۴ وصیت و هر وصیتی مشتمل بر یک باب و هر بابی مشتمل بر چند حکایت است.

‏1. نثر فارسی- قرن ۹ ق.

‏‏‏سراج‌ ال‍م‍ن‍ی‍ر/ م‍ح‍م‍دش‍ری‍ف‌ ب‍ن‌ ش‍م‍س ‌ال‍دی‍ن‌ م‍ح‍م‍د م‍ازن‍دران‍ی‌؛ کتابت ع‍ب‍اس‌ب‍ن‌ م‍رت‍ض‍ی‌ ق‍ل‍ی‌ اب‍ن‌ م‍ه‍دی خ‍ان‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دخ‍ان‌ س‍وادک‍وه‍ی‌‏.- تبریز‌: چ‍اپ‍خ‍ان‍ه‌ م‍ش‍ه‍دی‌ ک‍ری‍م‌ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ ش‍ال‍چ‍ی، ‌۱۲۶۱ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق‌؛ جلد مقوا یی با عطف پارچه؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏‏‏تحفة‌ الزائر/ محمدباقر بن محمد تقی؛ مقابله محمد باقر خوانساری؛ کتابت میرزا ربیع بن محمد اسمعیل خوانساری‏.- [طهران]: کارخانه عبدالمحمد طهرانی، ۱۲۶۱ ق

‏یادداشت: این رساله در آداب زیارت امکنه مقدس است و زیارتنامه های متعددی را دربردارد. به فارسی و عربی، کتاب حاوی یک مقدمه و دوازده باب و یک خاتمه است.

 *م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏تحفة‌الزائر/ محمدباقر بن محمد تقی مجلسی؛ کتابت نصرالله الاهری‏.- تبریز‌: دارالطباعه آقا محمد علی میناکار، ۱۲۶۱ ق

‏فارسی- عربی

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول است

یادداشت: به اهتمام حاجی آقا ولد آقا مسیح طبع گردیده است.

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏ح‍ی‍ات‌ ال‍ق‍ل‍وب‌/ م‍حمدب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍قی‏.- [طهران: بی نا]، 1261 ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوائ‍ی‌، روکش تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏‏‏القصاید المشهوره بمجنون العامری/ قیس بن ملوح مجنون ‏.- تبریز‌، ۱۲61 ق

‏1ج. (بدون شماره گذاری)؛ 21×15س م، رقعی

یادداشت: خط نسخ- حاشیه به نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش پارچه؛ کاغذ فرنگی نخودی

‏یادداشت: دیوان مجنون مشتمل بر شرح زندگی قیس بن ملوح و گردآوری قصاید منسوب به روایت ابوبکر والی است.

‏ج‍ن‍ات‌ ال‍خ‍ل‍ود/ م‍ح‍م‍درض‍ای‌ ام‍ام‍ی‌ خ‍ات‍ون‌آب‍ادی‏.- طهران: کارخانه عبدالمحمد، ۱۲۶۱‎ق

‏۱ج‌. (ب‍دون‌ شماره گذاری)؛ 5/ ‎۳۴×۵/ ‎۲۲، رحلی

یادداشت: خط ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق‌- ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوای‍ی‌ با روک‍ش‌ کاغذ؛ کاغذ فرنگی شکری؛ آرایش جدول، دارای جدول داخل متن

یادداشت: ک‍ت‍اب‍ درباره ت‍اری‍خ‌ اس‍لام‌، خ‍ل‍ف‍اء، زن‍دگ‍ی‍ن‍ام‍ه‌ پ‍ی‍ام‍ب‍ران‌ و ائ‍م‍ه‌ اطه‍ار(ع) است.

*م‍وس‍وی‌ ش‍ی‍رازی‌، رض‍ا ب‍ن‌ اس‍م‍اع‍ی‍ل‌، ۱۲۲۳- ‌۱۳۰۲ ق

‏م‍دائ‍ن‌ ال‍ع‍ل‍وم‌/ م‍ح‍م‍درض‍ا ال‍م‍وس‍وی‌ ال‍ش‍ی‍رازی‌ ب‍ن‌ اس‍م‍ع‍ی‍ل‌ ب‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‏.- [ایران: بی نا]، ‎۱۲۶۲ق

1ج. (بدون شماره گذاری)؛ 26×17، وزیری

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌- ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق‌؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت خلاصه و چکیده نسخه: اه‍ت‍م‍ام‌ م‍ول‍ف‌ در ای‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ ب‍ر ت‍ال‍ی‍ف‌ رس‍ال‍ه‌ه‍ای‍ی‌ م‍وج‍ز در ع‍ل‍وم‌ گ‍ون‍اگ‍ون‌ ج‍ه‍ت‌ رف‍ع‌ اح‍ت‍ی‍اج‌ طلاب‌ ع‍ل‍وم‌ دی‍نی‌ اس‍ت‌.

‏ج‍ن‍ات‌ ال‍خ‍ل‍ود/ م‍حم‍درض‍ای‌ ام‍ام‍ی‌ خ‍ات‍ون‌آب‍ادی؛ کتابت ع‍ب‍اس‌اب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ش‍ف‍ی‍ع‌ تبریزی‌‏.- [ تبریز: بی نا]،  ‌۱۲۶۲ ق

‏۱ج‌. (ب‍دون‌ شماره گذاری)؛ ۳۳ ×5/21 س‌م‌، رحلی

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌- نستعلیق؛ جلد مقوایی روکش کاغذ؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول وجدول داخل متن

*نراقی، احمد بن محمد مهدی، ۱۱۸۵- ۱۲۴۵ ق

‏معراج السعادة/ احمد بن محمد مهدی؛ کتابت یوسف علوی موسوی میلانی‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲62

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج ضربی با نقش جدول، ترنج، سرترنج وجدول؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش سرلوح، تذهیب سیاه و سفید، کمند، جدول

یادداشت خلاصه و چکیده نسخه: م‍ش‍ت‍م‍ل‌ ب‍ر پ‍ن‍ج‌ ب‍اب‌ در اخلاق است.

‏یادداشت: خط نستعلیق- سیاق؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: تاریخ مختصری است از پادشاهانی که از پیش از اسلام تا عصر محمد شاه در ایران سلطنت کرده اند. با مختصری از حالات پیامبر اسلام و ائمه طاهرین و خلفای بنی عباس و بنی امیه است.

‏‏‏منتخب دیوان حافظ/ خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی‏.- تبریز‌: [بی نا ]، 1262  ق

‏‏‏ال‍ص‍م‍دی‍ه‌/ ش‍ی‍خ‌ ب‍ه‍ای‍ی‌‏.- طهران: مطبعه ع‍ب‍دال‍م‍ح‍م‍د، ‌۱۲۶۲ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

‏‏‏ج‍واه‍ر ال‍ک‍لام‌/ م‍ح‍م‍د ح‍س‍ن‌ب‍ن‌ ب‍اق‍ر ال‍ن‍ج‍ف‍ی؛ تصحیح عبدالله بن محمد اسمعیل؛ کتابت زین العابدین بن علی خوانساری ‏.- [طهران: [بی نا]، 1262 ق

‏۱ج‌. (ب‍دون‌ شماره گذاری)؛ ۳۵ ×5/ 21 س‌م، رحلی‌

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت: (ج‍واه‍رال‍ک‍لام‌) ش‍رح‌ (ش‍رای‍ع‌) م‍ح‍ق‍ق‌ ح‍ل‍ی‌ و ج‍ام‍ع‌ت‍ری‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ در موضوع‌ ف‍ق‍ه‌ و اس‍ت‍ن‍ب‍اط اح‍ک‍ام‌ و م‍ش‍ت‍م‍ل‌ ب‍ر ت‍م‍ام‌ اب‍واب‌ ای‍ن‌ ع‍ل‍م‌ ب‍ه‌ طری‍ق‌ اس‍ت‍دلال‍ی‌ است.

*ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ ح‍س‍ی‍ن‌ (ع‌)، ام‍ام‌ چ‍ه‍ارم‌، ۳۸- ‌۹۴ ق

‏‏‏ال‍صح‍ی‍فة ال‍ش‍ری‍فة‌/ س‍ی‍دال‍س‍اج‍دی‍ن‌ ام‍ام‌ ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ ال‍ح‍س‍ی‍ن‌ زی‍ن‌ال‍ع‍اب‍دی‍ن‌ ع‍ل‍ی‍ه ال‍س‍لام؛ کتابت م‍حم‍دح‍س‍ی‍ن‌ اب‍ن‌ م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍د التبریزی‌‏.- [ تبریز: ب‍ی‌ ن‍ا]، ۱۲۶۲ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌- ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق؛ جلد تیماج یک لا، کاغد فرنگی نباتی

یادداشت: کتاب صحیفه سجادیه مجموعه‌ای از دعاها و مناجات امام چهارم شیعیان، زین ‌العابدین‌علی‌الحسین می باشد که مجموعه‌ای از ۷۵ دعا و نیایش بوده است.

‏‏*قرآن/ ‌‌کتابت احمد‌بن‌محمد التبریزی‏.- تبریز‌: [بی نا]، ۱۲۶2ق

‏یادداشت: خط نسخ- حواشی شکسته نستعلیق؛ جلد روغنی منقش به گل و بوته سازی با نقش ترنج و سرترنج؛ کاغذ فرنگی الوان؛ آرایش ترنج‌ و سرترنج‌ ترسیمی با سرخی و لاجوردی و چهار گوشه محرر لاجوردی ک‍ه‌ دع‍ای‌ ق‍ب‍ل‌ از ت‍لاوت‌ در آن‌ ن‍گ‍ارش‌ ی‍اف‍ت‍ه‌، دو صفحه افتتاح مذهّب و منقش و دوحاشیه حاشیه اول گل و برگهای زرین و الوان فواصل آیات گوی زرین خام، اسامی سور به خط ثلث با سرخی در میان کتیبه منقش، جداول اوراق و کمند بازر و تحریر مشکی، در حواشی صفحات نشان استخاره، نام سوره، حزب، نصف، جزو با سرخی میان ترنج کوچک زرپوش، مرصّع متناظر با سرلوح، کتیبه‌سازی در صدر و ذیل، جدول‌کشی کمند‌اندازی، است.

‏*قرآن/‏ تبریز‌: دارالطباعه حاجی بهرام، ۱۲62 ق

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی الوان؛ آرایش جدول کشی به سرخی، سرسوره هادارای کتیبه به سرخی، فواصل آیات گوی به سرخی

‏‏‏زی‍نة ال‍م‍ج‍ال‍س‌/ م‍ج‍د ال‍دی‍ن‌ م‍ح‍م‍د ال‍ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ م‍ت‍خ‍ل‍ص‌ ب‍ه‌ م‍ج‍دی‌؛ کتابت ع‍ب‍د ال‍ک‍ری‍م‌ س‍ادات‌ ال‍طب‍اطب‍ای‍ی‌ اردس‍ت‍ان‍ی‌، ح‍ب‍ی‍ب‌ ال‍ل‍ه‌ اف‍ش‍ار ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ج‍ب‍ار ق‍زوینی‏.- [طهران‌]: ک‍ارخ‍ان‍ه‌ م‍لا ف‍ض‍ل‌ ال‍ل‍ه‌ ص‍ح‍اف‌ طهران‍ی، ۱۲۶۲ ق

یادداشت: خط ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق‌؛ جلد مقوایی با روکش‌ روغنی؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏یادداشت: کتاب دارای ۹ جزء و هر جزئی شامل ۱۰ فصل است. زینة‌المجالس کتابی است از مجدالدین محمد بن ابی طالب، متخلص به مجدی از نویسندگان دوران صفوی ک مولف در آن حکایت‌ها و نادره‌ها را جمع کرده است.

1. حسین بن علی (ع)، امام سوم، ۴- ۶۱ ق- سرگذشتنامه. ‏2. خاندان نبوت- سوگواریها. 3. واقعه کربلا، ۶۱ ق.

‏زادالمعاد/ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍ج‍ل‍س‍ی‌؛ کتابت ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د تبریزی‌‏.- تبریز‌: م‍طب‍ع‍ه‌ ع‍ل‍ی‌ خ‍وش‍ن‍وی‍س‌، ع‍ب‍دال‍ع‍ل‍ی، ‌‌۱۲۶۲ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

‏*قرآن/ کتابت عبدالرحیم بن ولی محمد الاردبیلی‏.- [بی جا:  بی نا]، 1263 ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

‏1ج. (بدون شماره گذای)، 14×10س م، جیبی

‏عربی- فارسی

‏‏یادداشت: خط نسخ- حواشی نستعلیق؛ جلد مقوائی با روکش کاغذ؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش فواصل آیات و سرسوره‌ها و حواشی به صورت دستنویس به رنگ سرخ ‎، جدول‌بندی به لاجورد و سرخ

‏‏خزان و بهار/ محمد شریف کاشف شیرازی‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶۳ ق

1ج. ( بدون شماره‌گذاری )؛ 20×5/ 14 س‌م، رقعی

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

‎۱.نثر فارسی- قرن ‎۱۱ق. ‎۲.داستانهای فارسی- متون قدیمی تا قرن ‎۱۴.

‏‏‏م‍ن‍ه‍اج‌ ال‍ه‍دایة‌ ال‍ی‌ احک‍ام‌ال‍ش‍ری‍عة‌/ م‍ح‍م‍داب‍راه‍ی‍م‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دحس‍ن‌ ک‍ل‍ب‍اس‍ی‌؛ کتابت ف‍ت‍ح‍ع‍ل‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌‏.- طهران: ‌مطبعه ع‍ب‍دال‍م‍ح‍م‍د، ‌۱۲۶۳ق

یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوایی‌ با روک‍ش‌ کاغذ؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت: م‍ول‍ف‌ ای‍ن‌ ک‍ت‍اب‌ ف‍ق‍ه‍ی‌ اس‍ت‍دلال‍ی‌ را در چ‍ه‍ار ق‍س‍م‌ ع‍ب‍ادات‌ و ع‍ق‍ود و ای‍ق‍اع‍ات‌ و اح‍ک‍ام‌ ب‍ا ذک‍ر ادل‍ه‌ و دق‍ای‍ق‌ و ف‍روع‌ ف‍ق‍ه‌ ت‍دوی‍ن‌ ک‍رده‌ اس‍ت‌.

‏تاریخ پطر کبیر. ترجمه تاریخ شرل دوازدهم/ والتر باکترین دوم؛ ترجمه میرزا رضاقلی خان بن مهدی قلی خان تاریخ نویس؛ کتابت علی محمد بن حسینعلی اللواسانی‏.- [طهران: بی نا]، ۱۲۶۳ق

‏2ج. (در یک مجلد)؛ 5/ 33 ×21 س م، رحلی

‏‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج با نقش جدول؛ کاغذ فرنگی نخودی؛ آرایش سر لوح و جدول دور سطور می باشد.

‏‏یادداشت: در این کتاب به شرح احوال و زندگی پطر کبیر تزار قدرتمند روسیه می پردازد. کتاب مشتمل است بر جلد اول و دوم تاریخ پطر کبیر و ترجمه تاریخ شرل دوازدهم می باشد.

‏1. پطر اول، تزار روسیه، ۱۶۷۲- ۱۷۲۵م- سرگذشتنامه. 2. ‏ روسیه- شاهان و فرمانروایان- سرگذشتنامه. 3. روسیه- تاریخ- پطر اول، ۱۶۷۲- ۱۷۲۵م.

‏مثنوی معنوی/ جلال الدین محمد بن محمد مولوی؛ کتابت یوسف بن محمد الحسینی بن میرزا محمد علی بن میرزا جعفر الخراسانی‏.- تبریز‌: کارخانه مشهدی کریم فرزند ملا حسن، 1264- ۱۲۶۳ ق

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج با نقش ترنج و سرترنج ضربی؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: به اهتمام عبدالحسین فرزند مشهدی کریم طبع گردیده است.

‏یادداشت: ۶ دفتر مثنوی مولوی در یک مجلد است. عنوان حکایت های مثنوی درشت تر و متمایز از متن آمده است.

‏1. شعر فارسی- قرن ۷ ق.

‏*ح‍اج‌م‍ی‍رزا آق‍اس‍ی‌، ع‍ب‍اس‌ب‍ن‌ م‍س‍ل‍م‌، ۱۱۹۸- ‌۱۲۶۵ ق

‏‏‏م‍ص‍اب‍یح‌ م‍ح‍م‍دی‍ه‌/ ح‍اج‍ی‌ م‍ی‍رزا آق‍اس‍ی‌؛ کتابت م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌ آش‍ت‍ی‍ان‍ی‌‏.- تبریز‌: دارال‍طب‍اع‍ه‌ آخون‍د م‍لاص‍ال‍ح‌ ص‍ح‍اف، ‌‌۱۲۶۳ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوا یی با عطف پارچه؛ کاغذ فرنگی نباتی،

‎1. اصول دین.  2. اسلام- عقاید.

‏‏‏م‍ج‍م‍ع‌ال‍ب‍ح‍ری‍ن‌ و م‍طل‍ع‌ ال‍ن‍ی‍ری‍ن‌/ ف‍خ‍رال‍دی‍ن‌ ال‍طری‍ح‍ی‌ ال‍ن‍ج‍ف‍ی‏.- [طهران]: مطبعه ملا فضل‌الله، ‌‌۱۲۶3 ق

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج با نقش جدول؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت: بانی چاپ کربلائی نصرالله

یادداشت: کتاب لغتی است که در آن معانی لغات غریب قرآن و احادیث را از روی کتابهای لغت معتبر جمع آورده است و معانی لغات با شاهد مثالی از قرآن و روایات بیان شده و لغات بر اساس لام‌الفعل تنظیم شده و مشتمل بر بیست و هشت کتاب و هر کتاب دارای چند باب و فصل می باشد.

‏جنات‌الخلود/ ابن محمد مومن محمدرضا الامامی مدرس؛ کتابت مصطفی قلی بن محمد هادی سلطان کجوری‏.- [طهران]: کارخانه عبدالمحمد، 1263ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش پارچه عطف وگوشه تیماج؛ کاغذ فرنکی نباتی؛ آرایش جدول، جدول داخل متن

‏جنات‌الخلود/ ابن محمد مومن محمدرضا الامامی مدرس‏.- [طهران]: کارخانه ملا فضل الله، 1263ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش پارچه عطف تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول، جدول داخل متن

‏ابواب الجنان/ من مولفات محمد رفیع الدین القزوینی المعروف بالواعظ؛ کتابت علی وردی تبریزی ‏.- تبریز‌: دارالطباع مشهدی محمد صادق و آقاپاشا، ۱۲۶۳ق

‏‏‏اخ‍ت‍ی‍ارات‌/ م‍حم‍دب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍قی‌ م‍ج‍ل‍س‍ی‌؛ کتابت محمود بن غلامرضا قمی‏.- طهران: [بی نا]، 1263ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی باروکش پارچه؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

‏‏‏ن‍ج‍ات‌ ال‍م‍ت‍ق‍ی‍ن‌/ ع‍س‍ک‍رب‍ن‌ ه‍دای‍ه ‌ال‍ل‍ه‌؛ کتابت اح‍م‍دب‍ن‌ م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍ر ال‍م‍وس‍وی‌ ال‍ک‍اش‍ان‍ی‌‏.- ‏ [طهران‌]: ک‍ارخ‍ان‍ه‌ م‍ح‍م‍داس‍م‍ع‍ی‍ل‌، ‌۱۲۶۴ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت: کتاب در یک مقدمه و دو مقصد و یک خاتمه در اصول و فروع  دین است.

1. فقه جعفری- رساله عملیه.

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏زادالمعاد/ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی‌؛ کتابت فتحعلی‏.- طهران: کارخانه آقا سید حسن، ۱۲64 ق

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: به سعی و اهتمام کربلایی محمد صادق به اتمام رسیده است.

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏‏‏زادالمعاد/ محمدباقربن‌محمدتقی مجلسی؛ کتابت عبدالرحیم تبریزی‏.- تبریز‌: کارخانه آخوند ملاصالح صحاف و ولد ایشان آقا مهدی، ۱۲۶۴ ق

‏اج(بدون شماره گذاری)؛ 22×15، وزیری

*م‍ج‍ل‍س‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی‌، ۱۰۳۷- ‌۱۱۱۱ ق

‏زادالمعاد/ م‍ول‍ف‌ م‍ح‍م‍د ب‍اق‍ر ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ت‍ق‍ی‌‏.- [بی جا:  بی نا]، 1264ق

یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

‏*قرآن/ کتابت ابن میرزا محمد تقی خوشنویس عبدالرحیم‏.- [بی جا:  بی نا]، 1264 ق

‏یادداشت: خط نسخ؛ جلد مقوائی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

*ک‍رم‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍دک‍ری‍م‌ ب‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌، ۱۲۲۵- ‌۱۲۸۸ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد تیماج‌ یک لا؛ کاغذ فرنگی نباتی؛ آرایش جدول

یادداشت: ک‍ت‍اب‌ ف‍وق‌ ت‍رج‍م‍ه‌ رس‍ال‍ه‌ در ف‍ق‍ه‌ از م‍ول‍ف‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ م‍س‍م‍ی‌ ب‍ه‌ ج‍ام‍ع‌ و ب‍ه‌ زب‍ان‌ عربی‌ ب‍وده‌ اس‍ت‌ و م‍ول‍ف‌ آن‍را ب‍ه‌ فارسی‌ ت‍رجم‍ه‌ و ه‍دای‍ه‌ ال‍ع‍وام‌ ن‍ام‍ی‍ده‌ اس‍ت‌ و مش‍ت‍م‍ل‌ ب‍ر ک‍ت‍اب‌ طه‍ارت‌، ص‍ل‍وة‌، ص‍ی‍ام‌، زک‍وه‌ و خ‍م‍س‌ می باشد.

‏‏‏طوف‍ان‌ ال‍ب‍ک‍اء/ م‍ح‍م‍د اب‍راه‍ی‍م‌ ال‍م‍ت‍خ‍ل‍ص‌ ب‍ه‌ ج‍وه‍ری‌ اب‍ن‌ م‍ح‍م‍د ب‍اق‍ر ال‍م‍روی‌؛ کتابت نصرالله‌ الاه‍ری‌‏.- تبریز‌، ‌‌۱۲۶۴ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نباتی‌

یادداشت: م‍ق‍ت‍ل‌ ف‍ارس‍ی‌ اس‍ت‌ م‍رت‍ب‌ ب‍ر م‍ق‍دم‍ه‌ و دوازده‌ آت‍ش‍ک‍ده‌ وه‍ر آت‍ش‍ک‍ده‌ م‍ش‍ت‍م‍ل‌ ب‍ر چ‍ن‍د ش‍ع‍ل‍ه‌ م‍ی‌ب‍اش‍د.

1. حسین بن علی (ع)، امام سوم، ۴- ۶۱ ق- شهادت. ‏2. واقعه کربلا، ۶۱ ق. 3. مقتل. 4. عاشورا.

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش پارچه؛ کاغذ فرنگی نخودی؛ آرایش جدول

یادداشت: مظاهر المحمودیه فی التراتیل التجویدیه محمدبن مهدی حسینی حافظ این رساله تجوید وقرائت را برای سلطان محمد شاه غازی در یک مقدمه وچهارده مظهر و یک خاتمه نوشته است.

*مدرس، محمدرضا بن محمدمومن، قرن ۱۲ق

‏جنات‌الخلود/ ابن محمد مومن محمدرضا الامامی مدرس؛ کتابت مصطفی قلی بن محمد هادی سلطان کجوری‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶۴ ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با عطف پارچه؛ کاغذ فرنکی نباتی؛ آرایش جدول، جدول داخل متن

یادداشت: به سعی و اهتمام مشهدی غلامحسین طبع گردیده است.

‏‏‏کلیات سعدی/ مصلح الدین سعدی شیرازی؛ کتابت عسکر بن حسین اردوبادی‏.- تبریز‌: دارالطباعه دارالسلطنه، 1264ق

یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با عطف و گوشه تیماج؛ کاغذ فرنگی الوان؛ آرایش کتیبه، ترنج، جدول، جدول داخل متن، مجالس تصویر

‏‏‏ال‍ق‍اموس‌ ال‍م‍ح‍ی‍ط وال‍ق‍اب‍وس‌ ال‍وس‍ی‍ط/ اب‍وطاه‍رم‍ج‍دال‍دی‍ن‌ م‍حم‍دب‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌ ب‍ن‌ اب‍ی‌ب‍ک‍رب‍ن‌ ادری‍س‌ ب‍ن‌ ف‍ض‍ل‌ال‍ل‍ه‌ ال‍ص‍دی‍ق‍ی‌ ال‍ف‍ی‍روزآب‍ادی‌ ال‍ش‍ی‍رازی‏.- طهران: ‌م‍طب‍ع‍ه‌ م‍لا ف‍ض‍ل‌ال‍ل‍ه، ‌۱۲۶۴- ‌۱۲۶۵ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج‌؛ کاغذ فرنگی نخودی؛ آرایش ترنج و سرترنج و ‎ لچکی

‏‏‏ الروضةالبهیة فی شرح اللمعةالدمشقیة/ [شارح] زین الدین علی بن احمد شامی؛ کتابت محمدبن مصطفی موسوی مازندرانی، محمد باقر خوانساری‏.- [ ایران: بی نا[، ۱۲۶۵ ق

‏2ج. (در یک مجلد). ؛ 34×21، رحلی

یادداشت: خط نسخ- حاشیه نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج ضربی با نقش ترنج و سرترنج؛ کاغذ فرنگی نخودی

یادداشت: شرح مختصر مزجی است بر کتاب اللمعة‌الدمشقبه شهید اول که در سال ۹۵۷ق. یا ۹۵۸ق. تالیف شده و مشتمل بر دو مجلد است و از کتب درسی حوزه‌های علمیه شیعه می‌باشد.

*ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ اب‍ی‌ طال‍ب‌ (ع‌)، ام‍ام‌ اول‌، ۲۳ ق‍ب‍ل‌ از ه‍ج‍رت‌- ‌۴۰ ق

‏‏دی‍وان‌ ع‍ل‍ی‌اب‍ن‌ اب‍ی‍ طال‍ب‌ ع‍ل‍ی‍ه‌ ال‍س‍لام‌/ ام‍ی‍ر ع‍ل‍ی‌ب‍ن‌ اب‍ی‍ طال‍ب‌ ع‍ل‍ی‍ه‌ال‍س‍لام‌؛ کتابت اب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌ اص‍غ‍ر م‍ح‍م‍د س‍م‍ن‍ان‍ی‌

‏یادداشت: خط نسخ- حواشی‌ ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق؛ جلد تیماج یک لا؛ کاغذ فرنگی شکری

یادداشت: به اهتمام ‌آق‍ا ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ن‍ق‍اش‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌ الاص‍ل طبع گردیده است.

‏‏*قرآن/ ‌‌کتابت محمد علی بن علی قلی میرزا‏.- تبریز‌: [بی نا]، ۱۲۶5ق

‏یادداشت: خط نسخ- حواشی شکسته نستعلیق؛ جلد تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی؛ آرایش ترنج‌ و سرترنج‌، فواصل آیات گوی زرین، اسامی سور به خط ثلث با سرخی در میان کتیبه منقش، جداول اوراق و کمند با زر و تحریر مشکی، در حواشی صفحات نشان استخاره، نام سوره، حزب، نصف، جزو با سرخی میان ترنج کوچک زرپوش و منقش و خواص سور و نکات تفسیری به خط شکسته نستعلیق بین السطور، برگ اول و دوم مرصّع متناظر با سرلوح زرپوش منقش، کتیبه‌سازی در صدر و ذیل، جدول‌کشی مضاعف و کمند‌اندازی، حاشیه تشعیری مذهّب است.

‏امتیاز: نفیس به لحاظ جلد، خط و تزیینات

‏معراج السعادة/ احمد بن محمد مهدی [ملا احمد نراقی]؛ کتابت مصطفی قلی سلطان مازندرانی کجوری‏.- [ایران: بی نا]، ۱۲۶۵ق

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

یادداشت: شامل ‎۵ باب در فایده شناختن نفس خود و بیان محافظت اخلاق حسنه از انحراف و تفصیل اخلاق حسنه و. . . می باشد.

‏تذکرة الغافلین/ احمد بن میرزا محمد حسن آشتیانی‏.- [طهران: بی نا]، ۱۲۶۵ ق

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی با عطف تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏‏یادداشت: ‏‫ کتاب مشتمل بر هشت گفتار است: اول- اثبات صانع. دوم- صفات جمال. سوم- اوصاف جلال. چهارم- اثبات وجود نبوت. پنجم- اثبات نبوت خاتم النبیین. ششم- اثبات وجود امامت. هفتم- اثبات امامت امامان معصوم. و هشتم- اثبات معاد است.

‎1. شیعه- اصول دین.

‏حدیقة الشیعه/ مقدس اردبیلی؛ کتابت نصر الله تفرشی‏.- طهران: [بی نا]، ۱۲۶۵ ق

‏ج. (بدون شماره گذاری)؛ 5/ 33×5/ 20 س م، رحلی

‏یادداشت: خط نستعلیق؛ جلد مقوایی روکش تیماج؛ کاغذ فرنگی نباتی

‏اب‍واب‌ ال‍ج‍ن‍ان‌/ م‍ح‍م‍د رف‍ی‍ع‌ال‍دی‍ن‌ ال‍ق‍زوی‍ن‍ی‌ ال‍م‍ع‍روف‌ ب‍ال‍واع‍ظ ب‍ن‌ ال‍م‍ول‍ی‌ ف‍ت‍ح‌ال‍ل‍ه‌؛ کتابت م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی‌ ب‍ن‌ م‍لا م‍ح‍م‍د ع‍رب‌ ال‍تبریزی‌‏.- تبریز‌: [بی نا]، ‌‌۱۲۶۵ ق

‏یادداشت: خط ن‍س‍خ‌؛ جلد مقوایی با روکش‌ تیماج؛ کاغذ فرنگی نخودی

نتیجه گیری

از آنجایی که تاکنون پژوهشی با این سبک در مورد بررسی اولین نسخه های چاپ سنگی چاپ شده در ایران موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی انجام نشده است تحقیق حاضر می تواند بسیار ارزشمند باشد. زیرا اطلاعات جدیدی درباره هریک از جنبه های کتابشناسی و نسخه شناسی مورد نظر پژوهش بدست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که نسخه های چاپ سنگی  بسیار نفیس و ارزشمند و بعضاً منحصر به فرد در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد که می تواند نشان دهنده تاریخچه صنعت چاپ سنگی در ایران باشد. همچنین از لحاظ هنری، تاریخی، علمی، فرهنگی و غیره مفید باشد.

تصویر شماره 1

تصویر شماره 2

تصویر شماره 3

تصویر شماره 4

تصویر شماره 6

قرآن 1258ق

تصویر شماره 8

تصویر شماره 9

تذکره الائمه 1259ق