بررسی فرایندهای آوایی زبان فارسی در سه دوره باستان، میانه و جدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری زبانشناسی، استاد مدعو دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)

2 مدیر اجرایی فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی و نشریه الکترونیکی شمسه

10.30481/shams.2021.125853

چکیده

هرگونه تغییر و تحولی که در جامعه حاصل شود، نیازهای آن جامعه را دگرگون می‌سازد و این دگرگونی به ناچار در تغییر و تحول زبان نیز تأثیر دارد. تغییراتی که در زبان رخ می‌دهد تصادفی و اتفاقی نیست بلکه این تحولات تابع قوانین و قواعد معینی هستند و به همین دلیل با این که هر زبانی از صورت اصلی خود بسیار دور شده است، می‌توان رابطه آن را با اصل و با زبان‌های دیگری که از آن منشعب شده‌اند، تشخیص داد.
فارسی که زبان رسمی کشورماست دنباله طبیعی و تحول یافته فارسی باستان است و تاکنون سه دوره مهم تحولی را پشت سر گذاشته است. به طور کلی ادوار تاریخی زبان‌های ایرانی به سه دوره: باستان، میانه و دوره جدید تقسیم می‌شود و تحولات تاریخی هر زبان را می‌توان شامل: تحول آواها و اصوات، تحولات صرفی، تحولات نحوی، تحول واژگان و تحول معانی دانست که از این میان، در این مطالعه فقط به تحول آواها و فرایندهای آوایی می‌پردازیم.
در این مقاله به بررسی تحولات آوایی 80  واژه در دوره‌های باستان، میانه و جدید می‌پردازیم. براساس داده‌های این تحقیق فرایندهای آوایی یا از نوع تبدیل هستند و یا از نوع حذف و یا افزایش که در این بررسی، جایگاه‌های مختلف انواع تغییر و تحولات آوایی نیز مورد نظر است. بر اساس نتایج این بررسی، فرایند حذف که در هر سه جایگاه آغازین، میانی و پایانی واژه‌ها به چشم می‌خورد، پر کاربردترین فرایند آوایی در سیر تحول تاریخی زبان فارسی است و فرایند افزایش، کم کاربردترین فرایند آوایی در این سیر تحول تاریخی است.
 

کلیدواژه‌ها