وندالیسم کتابخانه ای از دیدگاه کتابداران کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کتابدار آستان قدس رضوی و دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی

2 کتابدار آستان قدس رضوی و کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی

3 کتابدار آستان قدس رضوی و کارشناس مدیریت امور فرهنگی

چکیده

وندالیسم یا تخریب گرایی نمونه ای از ناهنجاریهای اجتماعی و به معنی داشتن نوعی روحیه بیمارگونه است که فرد را به تخریب آگاهانه محیط زیست، اموال عمومی، ابنیه تاریخی، آثارباستانی و فرهنگی و مصادیقی از این قبیل تشویق می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کتابداران، نسبت به وندالیسم کتابخانه ای انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی توصیفی از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی است که به روش تصادفی ساده تعداد 72نفربه عنوان جامعه نمونه مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته، با 25سوال بسته بود که پایایی و روایی آن مورد تایید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد؛  تقریبا همه  کتابداران کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی در دوره کاری خود شاهد بروز رفتارهای وندالیسمی نظیر نوشتن مطالب بر روی کتاب، بریدن صفحه ای از کتاب،  مجله یا روزنامه، آسیب رساندن به میز یا صندلی کتابخانه و جا به جا کردن کتاب ها و منابع دیگر در کتابخانه بوده اند ؛ بیشترین رفتارهای وندالیسمی در دانشجویان ودانش آموزان ودر گروه های سنی 15تا 20سال مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد؛ کتابداران در مواجهه با رفتارهای وندالیسمی، برخوردهای یکسان و هماهنگی ندارند و  مبادرت به رفتارهایی نظیر ایجاد محدودیت در استفاده از کتابخانه، جریمه نقدی، باطل کردن کارت عضویت،گزارش به مافوق و تذکر و نصیحت نموده اند. نتایج پژوهش نشان داد؛ کتابداران، نیازمند شناسایی عوامل موثر بررفتارهای وندالیسمی و  تدوین مقررات مناسب در برخورد با وندالیسم کتابخانه ای هستند. 

کلیدواژه‌ها


مقدمه و بیان مسأله

کتابخانه نهادی اجتماعی است که در تعامل مستقیم با افراد و قشرهای مختلف جامعه قرار دارد و به دلیلِ همین تعامل، ناگزیر از رویارویی بارفتارهای مختلف اجتماعی است که گاهی این رفتارها، مطابق با عرف وعادت اجتماعی نیست. نمونه بارز این رفتارها، خرابکاری و آسیب رساندن به اموال عمومی است  که در جامعه شناسی از آن با عنوان وندالیسم [1] یاد شده است (کلینارد[2]،1975به نقل از محسنی تبریزی،1383).

وندالیسم در لغت به معنای هرج و مرج طلبی ضد شهری و تخریب اموال عمومی است و در متون جامعه شناسی، به مفهوم داشتن نوعی روحیه بیمارگونه که موجب تمایل به تخریب آگاهانه و ارادی اموال، تأسیسات و متعلقات عمومی است (فرهنگ آکسفورد،1992). براساس متون تاریخی وندال نام یک قوم خونخوار و وحشی در قرن پنجم میلادی است که از نژاد ژرمن-اسلاو بودند و به سرزمین های آباد اطراف خود حمله کرده و موجب تخریب و تجاوز به آن سرزمین می شدند به همین علت بعدها در جامعه شناسی، تمایل به تخریب اموال عمومی وندالیسم نام گرفت (محسنی تبریزی،1383).

هوبر[3]، وندالیسم را مرضی نوظهور دانسته که به مثابه معضلی اجتماعی تا نیم قرن پیش مطرح نبوده است(هوبر،1992).

 وندالیسم به دو نوع فردی و گروهی تقسیم می شود. وندالیسم “گروهی” با برنامه و هدفی مشخص اجرا می‌شود، اما وندالیسم “فردی” اغلب بدون برنامه و هدف مشخص است. اگرچه وندالیسم گروهی بیشتر و آشکارتر یا پررنگ تر جلوه می‌کند، اما درعمل، آسیب‌های پنهان اجتماعی واقتصادی وندالیسم شخصی بسیار گسترده تر و عمیق تراست(ویلسون و هایلی[4]،1986). از دیدگاهی دیگر، وندال ها به دو گروه تقسیم می شوند؛ برخی بدون آگاهی از عواقب رفتار خود، اقدام به تخریب آثار تاریخی می‌کنند. اما گروهی با وجود اطلاع از ارزشمندی آثار باستانی، با رفتاری مغرضانه، درصدد آسیب‌رسانی به این آثار هستند، بنابراین می‌توان گروه دوم را دچار اختلالات شخصیتی دانست(حیدری و پارسامر،1391). کلارک[5] عوامل مؤثر در بروز رفتا رهای وندالیستی را به هشت گروه تقسیم می کند. این گروه ها عبارتند از: تجارب نخستین دوران کودکی؛ توارث؛ شکل گیری شخصیت بزهکار؛عوامل شخصیتی، اجتماعی و اقتصادی؛ شرایط و وضعیت فعلی فرد؛ بحرا نها و وقایع که به احساس کسالت، درماندگی، افسردگی و خشم فرد منجر می شوند؛ شرایط، موقعیت ها ووضعیت های خاص مثل خیابا نهای مناطق فقیرنشین، مکا ن های فاقد گشت پلیس، مکان های مخروبه و متروک و غیره؛ جریا نهای شناختی و ادراکی و نیز حالات و وضعیت های انگیزشی فرد(کلارک،1991).

 در حوزه سبب شناسی وندالیسم در جامعه، دلایل مختلفی برای بروز وندالیسم ذکرشده است. اما، هنوز علت واحدی برای توضیح و تفسیر رفتارهای وندالیسمی وجود ندارد. جامعه شناسان علت رفتارهای وندالیسمی را ساختارهای اجتماعی وفرهنگی دانسته اند؛ درحالی که روان شناسان و به ویژه روانکاوان، آن را معلول عوامل روانی و خلق و خوی افراد می دانند. گروه سوم از صاحب نظران این حوزه روا نشناسان اجتماعی هستند که معتقدند فرد و جامعه، هر دو بر جریانات رفتاری مؤثر هستند.

آثارو نتایج آسیب و تخریب وندال ها به صورت گروهی و انفرادی، آگاهانه و یا ناآگانه، وسیع بوده و شامل مواردی از قبیل: آسیب رساندن به  نقاشی‌ها و مجسمه‌های گالری‌های هنری، آثار باستانی در موزه‌ها، بناهای تاریخی، اماکن مذهبی، مجسمه‌ها، نیمکت و صندلی‌های عمومی، فضاهای سبز، آسانسورها، کتاب‌های کتابخانه‌های عمومی، در و دیوارهای شهر، اموال مدرسه،سطل‌های زباله و …می باشد.

کتابخانه ها نیزازآثاررفتارهای وندالیسمی در امان نیستند. وندالیسم کتابخانه ای[6] بخشی از پدیده وندالیسم است. از مصادیق وندالیسم در کتابخانه ها می توان به مواردی از قبیل بریدن یک تصویر از منبع , جدا نمودن فصل یا فصل هایی از یک منبع،  جدا کردن یک مقاله از یک نشریه ویا مخفی کردن منبع به شکلی که مانع دسترسی سایر کاربران به آن شود؛ اشاره کرد.

وندالیسم کتابخانه ای با هر انگیزه و به هر دلیلی که اتفاق بیفتد؛ نه تنها موجب از بین بردن و آسیب رساندن به منابع کتابخانه می شود؛ بلکه موجب بروز این رفتار ناپسند در سطح جامعه می شود. شناسایی انواع رفتارهای وندالیسمی و انواع گروه های وندال درکتابخانه  می تواند موجب طراحی  راهکارهایی جهت کاهش این نوع رفتاردر کتابخانه ها و به ویژه کتابخانه های آستان قدس رضوی، باشد. نحوه برخورد کتابداران با افرادی که مبادرت به آسیب رساندن به منابع کتابخانه می کنند و نوع  نگرش کتابداران به این پدیده اجتماعی می تواند؛ زمینه ساز کاهش این رفتارهای غلط اجتماعی و اصلاح و تربیت وندال ها باشد.  بنابراین در این پژوهش ضمن بررسی مشاهدات کتابداران در زمینه وندالیسم کتابخانه ای، به بررسی شیوه های برخورد کتابداران با پدیده وندالیسم پرداخته شده است.

 

پرسش های پژوهش

1-    مهم ترین رفتارهای وندالیسمی  مشاهده شده توسط کتابداران کدامند؟

2-    میزان رفتارهای وندالیسمی مشاهده شده بر اساس نوع مراجعه کنندگان، چگونه است؟

3-    میزان رفتارهای وندالیسمی مشاهده شده بر اساس سن مراجعه کنندگان، چگونه است؟

4-    روش های برخورد کتابداران با رفتارهای وندالیسمی کدامند؟

 

پیشینه پژوهش

گیدکار، داکنه و چاوان[7] (2013)در پژوهشی با کشف مهمترین رفتارهای وندالیستی کتابخانه ای، این رفتارها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می کنند. رفتارهای داخل کتابخانه نظیر تخریب میزها و صندلی ها، ایجاد سروصدا با خش خش صفحات کتاب و سایراسناد، سرقت مجسمه ها و تمثا لها و جابه جا کردن تجهیزات ومنابع  کتابخانه از مهمترین رفتارهای وندالیستی داخل کتابخانه محسوب می شوند؛ درحالی که رفتارهایی نظیر سرقت وسایل نقلیه، نشستن روی وسایل نقلیه پار ک شده، شکستن شیشه ها و لامپ ها، ایجاد آتش سوزی و تخریب اموال کتابخانه ها، تجمع و اغتشاش در پردیس کتابخانه و همچنین تخریب باغچه ها و محوطه های چمن کاری شده از نمونه های رفتارهای وندالیستی خارجی هستند.

 پرز[8](2009)در پژوهشی عکس العمل گروهی از کاربران یک کتابخانه دانشگاهی دروالنسیای اسپانیا را نسبت به کتا بهای آسیب دیده کتابخانه بررسی کرد.  در این کتابخانه با ایجاد نمایشگاهی از کتا بهای آسیب دیده در اثر وندالیسم و مصاحبه با بازدیدکنندگان ازنمایشگاه، نظرات کاربران کتابخانه را نسبت به وندالیسم و آثار مخرب آن بررسی کردند. بازدیدکنندگان راهکارهایی  برای حل مشکل وندالیسم در کتابخانه ارائه کردند که از میان آنها«جریمه و تنبیه وندال ها »و « نظارت بیشتر کتابداران » از بیشترین فراوانی برخوردار بود.

در پژوهشی که با روش کیفی انجام شد؛ شهباز،منصوریان، شهباز(1394) به بررسی یادداشت های موجود در حاشیه کتاب های کتابخانه عمومی شهید هاشمی نژاد شهر ساوه به روش تحلیل محتوا پرداختند؛  یافته های پژوهش نشان داد؛ محتوای کتاب نوشته ها شامل چهار مقوله  احساسات، اظهار نظر، پیشنهاد و درخواست است. مقوله بیان احساسات بیشترین و مقوله پیشنهاد کمترین فراوانی را به خوداختصاص می دهد. وی نتیجه گرفت که وندال ها بیش از آن که قصد تخریب داشته باشند؛ قصد اطلاع رسانی داشته اند.

در پژوهشی دیگر عوامل اجتماعی مؤثر بر وندالیسم در  بین دانش آموزان دبیرستانی شهر یاسوج  توسط (میرفرهودی، احمدی و نیکخواه، 1391) مورد بررسی قرار گرفت؛ نتایج نشان داد؛ گرایش به وندالیسم با  متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، سن و جامعه پذیری رابطه معناداری دارد؛ ولی با متغیر جنسیت رابطه معناداری ندارد.

بررسی پیشینه های موجود، نشان می دهد؛ وندالیسم مورد توجه پژوهشگران در زمینه های مختلف بوده است. در زمینه وندالیسم کتابخانه ای نیز، پژوهش هایی انجام شده است؛ اما دیدگاه کتابداران ، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.

 

روش پژوهش

پژوهش حاضر، پیمایشی توصیفی و از نوع کاربردی  است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های آستان قدس رضوی است که تعداد آنها در زمان انجام پژوهش،140 نفر گزارش شد. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و با استفاده از جدول مورگان انجام شد. بر این اساس،  تعداد  72 نفراز افراد جامعه پژوهش انتخاب شدند.

ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته  با 5سوال جمعیت شناختی و 20سوال مربوط به رفتارهای وندالیسمی مشاهده شده توسط کتابداران و روش های برخورد کتابداران با وندال ها بود.روایی پرسشنامه با استفاده از نظر دو نفر از اساتید رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و یک کارشناس ارشد روان شناسی، مورد تائید قرارگرفت. جهت سنجش  پایایی پرسشنامه، پرسشنامه بین 15نفر از اعضای جامعه که در مطالعه نهایی شرکت نداشتند؛ توزیع و با محاسبه  آلفای کرانباخ آن عدد816/0 به دست آمد و پایایی پرسشنامه مورد تائید قرار گرفت.

 

یافته های پژوهش

از تعداد72 نفر  کتابداران شاغل در 19 کتابخانه مورد پژوهش ، تعدا 29نفر 2(/40درصد) را آقایان و تعداد 43نفر(7/59درصد) را خانم ها تشکیل می دهند. از این تعداد 6نفر(3/8درصد) دارای مدرک دیپلم،43نفر(7/59درصد) دارای مدرک کارشناسی و تعداد 13نفر(18درصد)دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند. میانگبن سابقه کاری افراد شرکت کننده در پژوهش 3/12سال می باشد.

 

جدول 1- انواع رفتارهای وندالیسیمی مشاهده شده توسط کتابداران

درصد

تعداد

رفتار مشاهده شده

90

63

نوشتن مطالب بر روی کتاب

65

46

بریدن صفحه‌ای از کتاب، مجله یا روزنامه

59

40

آسیب رساندن به میز یا صندلی کتابخانه

56

37

جا به جا کردن کتاب ها و منابع دیگر

6

5

عدم مشاهده هیچ کدام از موارد فوق

 

جدول 1نشان می دهد تقریبا همه  کتابداران کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی در دوره کاری خود شاهد بروز رفتارهای وندالیسمی در کتابخانه بوده اند؛ به طوری که 90درصد کتابداران نوشتن مطالب بر روی کتاب، 46درصد بریدن صفحه ای از کتاب، مجله یا روزنامه، 59درصد، آسیب رساندن به میز یا صندلی کتابخانه و 56درصد جا به جا کردن کتاب ها و منابع دیگررا مشاهده کرده اند. در حالی که فقط 6درصد از کتابداران، تاکنون شاهد بروز هیچ کدام از رفتارهای وندالیسمی نبوده اند. لازم به ذکر است که افرادمورد مطالعه می توانستند در این پرسش، به بیش از یک گزینه اشاره کنند.این یافته ها، نشان دهنده بالا بودن میزان رفتارهای وندالیسمی در میان مراجعه کنندگان کتابخانه های آستان قدس رضوی و تنوع این گونه رفتارها از سوی آنهاست.

کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی، با توجه به اهداف و میزان منابع خود، پذیرای طیف وسیعی از افراد جامعه هستند؛ وجود مراجعه کنندگان با شرابط و طیف های متنوع، موجب بروز رفتارها ی متنوع است که بروز رفتارهای وندالیسمی از جمله این رفتارهاست؛ اما میزان شیوع این گونه رفتارها، در بین افراد مختف، متفاوت است. نتیجه سنجش میزان شیوع رفتارهای وندالیسمی در جدول 2نشان داده شده است.

 

جدول 2- میزان رفتارهای وندالیسمی مشاهده شده توسط کتابداران بر اساس نوع مراجعه کنندگان

درصد

تعداد کتابداران مشاهده کننده

نوع مراجعه کنندگان

4/44

32

دانشجویان

3/26

19

دانش آموزان

6/16

12

مراجعه کنندگان غیر عضو

3/8

6

پژوهشگران

7/2

2

کارمندان

3/1

1

زنان خانه دار

100

72

تعداد کل

بر اساس جدول2 ازتعداد 72کتابدارشرکت کننده در پژوهش،تعداد32نفر( 4/44درصد) از کتابداران رفتارهای وندالیسمی را در دانشجویان، 19نفر(3/26درصد)، در دانش آموزان ، 12نفر(6/16درصد) در مراجعه کنندگان غیر عضو، 6نفر(3/8درصد)در پژوهشگران و فقط 3نفر(4درصد)کتابداران، این رفتارها را در کارمندان و زنان خانه دار مشاهده کرده اند. بنابراین بیشترین رفتارهای وندالیسمی دربین  دانشجویان و دانش آموزان وکمترین رفتارهای وندالیسمی در بین کارمندان و زنان خانه دارمشاهده شده است.

جدول 3- میزان رفتارهای وندالیسمی مشاهده شده توسط کتابداران  بر اساس سن  مراجعه کنندگان

درصد

تعداد کتابداران مشاهده کننده

سن مراجعه کنندگان

7/52

38

بین 15تا 20سال

5/30

22

کمتر از 15سال

8/13

10

بین 20تا 25 سال

7/9

7

بین 25تا 30سال

94/6

5

بالاتر از 30سال

100

72

تعداد کل

 

بر اساس جدول3 ازتعداد 72کتابدارشرکت کننده در پژوهش،  38نفر( 7/52درصد)  رفتارهای وندالیسمی را در افراد گروه سنی 15تا 20سال،22نفر( 5/30،درصد) در افراد کمتر از 15سال،10نفر ( 8/13درصد) در افراد گروه  سنی 20تا 25سال،7نفر( 7/9درصد) در افراد گروه سنی 25تا 30سال و فقط 5نفر( 94/6درصد) این رفتارها را در افراد دارای سن بالاتر از 30سال مشاهده کرده اند. بنابراین بیشترین رفتارهای وندالیسمی دربین مراجعه کنندگان کمتر از 20سال و کمترین رفتارهای وندالیسمی در بین افراد دارای سنی بالاتر از 30سال مشاهده شده است.

با توجه به این که عوامل مختلفی در بروز رفتارهای وندالیسمی دخالت دارند. برخورد مناسب کتابداران با وندال ها، می تواند منجر به افزایش یا کاهش این گونه رفتارها گردد.جدول 4به بررسی شیوه های برخورد با وندال ها در کتابخانه های وابسته آستان قدس رضوی می پردازد.

جدول 4- روش های برخورد کتابداران با وندالیسم کتابخانه ای

درصد

تعداد

نوع برخورد

8/38

28

ایجاد محدودیت در استفاده از کتابخانه

6/23

17

جریمه نقدی

4/19

14

باطل کردن کارت عضویت

6/16

12

گزارش به مقام مافوق

2/15

11

تذکر و نصیحت

100

72

تعداد کل

 

بر اساس یافته های جدول 4 کتابداران کتابخانه های وابسته، برخوردهای مختلفی در واکنش به رفتارهای وندالیسمی از خود نشان می دهند؛ به طوری که تعداد28نفر( 8/38درصد) از کتابداران شرکت کننده در پژوهش، اعلام کرده اند  که در صورت مواجهه با رفتارهای وندالیسمی، مبادرت به ایجاد محدودیت در استفاده از کتابخانه می کنند؛ تعداد17نفر(6/23درصد) به جریمه نقدی و 14نفر(4/19درصد) به باطل کردن کارت عضویت، می پردازند. 17در حالی که، 12نفر(6/16درصد)گزارش به مافوق و11نفر(2/15درصد) افراد، تذکر و نصیحت را در صورت بروز رفتارهای وندالیسمی موثر دانسته اند.

 

بحث و نتیجه گیری

بررسی یافته های پژوهش بیانگر این است که اغلب کتابداران در طول دوره کاری خود، شاهد بروز رفتارهای وندالیسمی بوده اند؛ رفتار های وندالیسمسی مشاهده شده توسط کتابداران به ترتیب فراوانی، عبارتنداز: نوشتن مطالب بر روی کتاب، بریدن صفحه یا بخشی از کتاب، مجله  یا روزنامه، آسیب رساندن به میز یا صندلی کتابخانه و جا به جا کردن کتاب ها و منابع دیگر، گیدکار، داکنه و چاوان (2013) نیز،  مهمترین رفتارهای وندالیستی کتابخانه ای در داخل کتابخانه را رفتارهایی نظیر تخریب میزها و صندلی ها، ایجاد سروصدا با خش خش صفحات کتاب و سایراسناد، سرقت مجسمه ها و تمثالها و جابه جا کردن تجهیزات کتابخانه دانستنند. در پژوهش شهباز (1394) نیز،محتوای مطالب نوشته شده توسط اعضای کتابخانه، موردارزیابی قرار گرفت.

بررسی مشاهده رفتار وندالیسمی در گروه های مختلف عضو در کتابخانه نشان می دهد؛ بیشترین رفتار وندالیسمی در میان دانشجویان و کمترین آن در میان کارمندان و زنان خانه دار مشاهده شده است. همچنین از نظر فراوانی سنی بیشترین رفتارهای وندالیسمی در افراد دارای سن بین 15تا 20سال و کمترین آن در بین افراد دارای سن بالاتر از 30سا ل مشاهده شده است. این نتایج با نتایج پژوهش میرفرهودی، احمدی و نیکخواه (1391)که متغیر سن را در گرایش به سن موثر دانستند؛ همراستاست.

نوع برخورد کتابداران با رفتارهای وندالیسمی نشان می دهد ؛ کتابداران، رفتار نسبتا ملایم و قابل انعطافی در برخورد باوندال ها داشته اند. اما نبود مقررات و دستورالعمل های صریح ، در زمینه برخوردبا این پدیده اجتماعی موجب اختلاف در نوع رفتارها و برخوردهای متفاوت در کتابداران بوده است و این در حالی است که پژوهش( پرز،2009 )بازدیدکنندگان منابع آسیب دیده در کتابخانه، راهکارهایی نظیر«جریمه و تنبیه وندال ها »و « نظارت بیشتر کتابداران »  برای حل مشکل وندالیسم در کتابخانه ارائه کردند که نشان می دهد؛ مراجعه کنندگان خواستار شدت عمل بیشتر و نظارت بیشتراز جانب کتابداران هستند.

با توجه به اهمیت حفاظت از منابع کتابخانه از سویی و جلوگیری از بروز رفتارهای وندالیسمی در جامعه، به نظر می آید؛ کتابداران، نیازمند شناسایی عوامل بررفتارهای وندالیسمی و  تدوین مقررات مناسب در برخورد با وندالیسم کتابخانه ای با تکیه بر اصول روان شناسی و جامعه شناسی هستند. 

 

پیشنهادها

با توجه به نتایج پژوهش مبنی بر فراوانی نوشتن مطالب بر روی کتاب ها، پیشنهاد می شود؛ کتابداران با قرار دادن برگه ای به ایجاد فضایی برای نوشتن مطالب، بپردازند؛ تا کتاب ها را از آسیب های ناشی از نوشتن مطالب، محافظت کنند.

برگزاری نمایشگاه کتاب ها و منابع آسیب دیده کتابخانه و نظرخواهی از مراجعه کنندگان در مورد پدیده وندالیسم، می تواند مراجعه کنندگان را با آثار و عواقب این گونه رفتارها آشنا کند.

با توجه به میزان فراوانی این رفتارها در بین دانشجویان و دانش آموزان و گروه های سنی کمتر، برای آگاه نمودن کاربران بهتر است کتابخانه پیش از پذیرش عضویت فرد در دوره ای کوتاه او را با قوانین و مقررات استفاده از کتابخانه و شرایط امانت منابع و خصوصا جریمه ها آشنا سازد.



1-vandalism

2 -Clinard

[3] -Huber

[4] - Wilson, and Healy

[5]-Clarke

[6]-Llibrary Vandalism

1-Gadekar, Dhakne and Chavan

2-perez

حیدری، اسلام و پارسامهر، مهربان(1391). "بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر وندالیسم )مورد مطالعه:دانش آموزان دبیرستانی شهر اهواز."( جامعه شناسیکاربردی،23(3)،207-229
شهباز، سیما؛ منصوریان، یزدان؛ شهباز، افسانه)1394). "بازتاب وندالیسم کتابخانه ای در کتاب نوشته ها:مطالعه ای موردی. فصلنامهمطالعاتملیکتابداریوسازماندهیاطلاعات،26(1)43-60
محسنی تبریزی، علیرضا (1379). "مبانی نظری و تجربی وندالیسم: مروری بر یافته های یک تحقیق". نامه علوماجتماعی، 16،193-227.
میرفردی، اصغر؛ احمدی، سیروس و نیکخواه، زهرا(1391). "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر وندالیسم)خرابکاری) در بین دانش آموزان دبیرستانی شهر یاسوج".  جامعه شناسیکاربردی،23(3)،185-206
Clark, R (1991-1998). Talking Vandalism, A Home Office Research Unit Report, Vol. II: London.
Gadekar, S.J., Dhakne, B.D. & Chavan, S.P. (2013). Preventive & control measures of library crime & vandalism in engineering college libraries. Research Front, 1 (3), 23-33.
Huber, A. R (1992).Delinquency and Vandalism in the Netherlands Public Transportation System, Economic Research Center, Netherland.
Perez, C. (2009). Understanding University Library User’s Mistreatment of Books. TheJournal of Academic Librarianship, 35 (2), 177-183.
fromhttp://capping.slis.ualberta.ca/cap05/sandy/capping.htm.
Wilson, P and Healy. P (1986)." Graffiti and Vandalism ", A Report to New State Rail Authority
Vandalism in Oxford Advanced Learner's Dictionary (1992). Oxford: Oxford university press.