سرسخن: نشریه الکترونیکی، فرصتی مغتنم برای جامعه کتابداران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیرمسئول نشریه الکترونیکی شمسه


چنانچه نگاهی به وضعیت نشریات حوزه کتابداری کشورهای پیشرفته داشته باشیم به وضوح دو مزیت، به چشم می خورد. یکی تنوع نشریات و دیگر تنوع مقاله دهندگان. تنوع نشریات به گونه ای است که در تمامی سطوح علمی و تخصصی و عمومی و همچنین در قالبهای چاپی والکترونیکی نشریه منتشر می شود. این گستردگی نشر، نشان دهنده توسعه همه جانبه نشر علم درتمامی سطوح مختلف جامعه کتابداری اعم از دانشگاهی، افراد متخصص و حرفه ای شاغل در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی و دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی است. این تنوع، فرصت ارزشمندی برای مقاله دهندگان با گرایشهای مختلف جامعه کتابداری است که با دست باز نشریه دلخواه خود را از میان ده ها نشریه علمی انتخاب کنند.

مزیت دیگر، تنوع مقاله دهندگان درکشورهای پیشرفته این است که ازاعضای هیات علمی دانشگاهها گرفته تا دانشجویان مقاطع مختلف به ویژه تحصیلات تکمیلی و کتابداران شاغل در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در تهیه مقاله نقش آفرینی دارند. کمتر شماره ای از یک نشریه وجود دارد که طیفی از مقاله دهندگان در آن حضور نداشته باشد. این خصیصه بیانگر آن است که همه اعضای جامعه کتابداری و اطلاع رسانی حتی رشته های مرتبط به آن، فرصت نشر یافته های علمی و تجارب و ایده های نو خود را دارند.

خوشبختانه در ایران نیز این تنوع بخشی هم در زمینه نشریات و هم در رابطه بامقاله دهندگان به آرامی در حال شکل گیری است. تعداد نشریات علمی ( علمی و ترویجی و علمی و پژوهشی) به ویژه در سالهای اخیر افزایش قابل ملاحظه ای یافته است. ولی این تنوع در نشریات علمی علی رغم یک ضرورت که باز هم نیاز به توسعه دارد، در برگیرنده تمامی علائق و انتظارات سطوح جامعه کتابداری به ویژه کارکنان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیست. به طوریکه اگر نگاه دقیقی به موضوعات و محتوای مقالات داشته باشیم به خوبی آشکارست که اکثر مقالات نتیجه پژوهشهای دانشگاهی و به ویژه حاصل پایان نامه ها ی کارشناسی ارشد و دکتری است. ناگفته پیداست مضامین بیشتر مقاله های مذکور در راستای دغدغه های رشته و علائق اساتید در زمینه آموزشی آنهاست. هرچند گروه های کتابداری سعی کرده اند حداقل دانشجویان خود را به سمت به موضوعها و مسائل مربوط به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی و حرفه سوق دهند ولی این موضوعات نسبت به کل موضوعهای مندرج در نشریات، درصد کمی را تشکیل می دهد. شاید گفته شود که این توجه وظیفه کتابداران و متخصصان است که به مسائل موجود در حرفه و کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی بپردازند که سخنی بیراه نیست ولی بافرض آن، چنین امکانی برای این عده نسبت به قشر دانشگاهی فراهم نبوده است. دلایل آن را می توان یکی به خاطر کمبود تعداد نشریه و سیاستهای نشریات -که بیشتر در صدد چاپ مقالات پژوهشی دانشگاهی بوده اند- و دیگر ضعف و بی انگیزگی کتابداران در زمینه نگارش مقالات علمی به نسبت سایر اقشار دانشگاهی دانست. این وضعیت یعنی خلا فضای انتشاراتی برای قشر کتابداران باعث شد با درایت چند سازمان( کتابخانه ملی، پژوهشگاه اطلاعات علمی و اخیرا سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی) چند نشریه الکترونیکی به حوزه کتابداری افزوده شود. نگارنده، این رخداد را برای کتابداران به فال نیک گرفته و امیدوار است با مهیا شدن چنین بستری کتابداران متخصص که دارای کوله باری از تجربیات ناگفته، شنیدنی و ارزشمند هستند، فرصت را غنیمت دانسته، در نشر علم سهیم شوند. مسئولان نشریه شمسه نیز بر این باورند که این حرکت، نوید بخش حضور نشریات الکترونیکی دیگری است که به موازات آن نقش آفرینی بیشتر کتابداران در اشتراک گذاری دانش سازمانی را به همراه خواهد داشت که برآیند آن کمک به تکمیل شبکه دانش در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی خواهد بود. البته خاطر نشان می کند معنای این سخن این نیست که طیف دانشگاهی در ارائه مقاله برای درج در نشریات الکترونیکی دارای محدودیت هستند بلکه این بستر برای نشر تمامی اندیشه های نو وخلاق در حوزه نظر و عمل است. در واقع روی سخن به کتابداران ایران زمین است که با روی آوردن به نشر اندوخته های خود، کمک شایانی به ترمیم شبکه دانش در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی نمایند که برآیند آن توسعه همه جانبه و ایجاد ارزش افزده برای جامعه کتابداری و اطلاع رسانی است.