معرفی موزه صدف آستان قدس رضوی

محمد سعید وهبه یکی از شیعیان کشور سوریه است که در سال 1364 برای زیارت به مشهد آمده بود وی پس از بازدید از موزه های آستان قدس اظهار داشت که مجموعه بی نظیری از صدف ها و حلزون ها دارد و مایل است آنها را به آستان قدس اهدا نماید. ایشان این مجموعه را که 1282 قطعه بود با هزینه شخصی خود به دفتر آستان قدس در تهران ارسال نمود که از آنجا به اداره موزه ها در مشهد منتقل گردید. پس از تحویل و تهیه اتیکت و مشحصات آنها در طبقه همکف موزه قرآن بصورت نمایشگاه موقت به معرض نمایش گذاشته شد که با استقبال بی نظیر بازدید کنندگان مواجه گردید بخاطر توجه زیاد علاقمندان و بازدید کنندگان با افتتاح موزه های نقاشی، سلاح، نجوم، ساعت و ظروف درتاریخ هشتم تیر ماه 1378 همزمان با میلاد با سعادت پیامبر عظیم الشان اسلام حضرت محمد بن عبدالله (ص) و امام جعفر صادق (ع) بخشی از طبقه اول ساختمان مرکزی با وسعت حدود457متر مربع به موزه صدف اختصاص یافت که از آن سال تاکنون بنا بر سنت حسنه وقف اهداکنندگان دیگری از سواحل ایران از جمله دکتر محمد فرهاد رحیمی، بهروز اسلامی، عبدالله میرشکاری، علیرضا رضائی، محمد ابراهیم کریم زاده تربتی، ناصر درمحمدی، محسن پیل پای، رضا مؤمنی فرد، سید محمد حسنی نیا، ابوالفضل عیدیان، مرتضی کوشک باغی و.... جانوران دریائی تاکسی درمی شده، مجموعه صدف و حلزون و ... تقدیم موزه آستان قدس رضوی نموده اند.

موزه صدف شامل دو بخش نرمتنان(صدف وحلزون) و جانوران دریائی تاکسیدرمی می باشد که از مجموع 1282 قطعه اهدائی«محمد سعید فواد وهبه»حدود 400 قطعه از گونههای مختلف به نمایش درآمده است. ماهی مومیائی شدة شیطان دریا و جانوران تاکسیدرمی شامل:  ماهی فوگل، کوسه ماهی، لابستر، بچه تمساح، مارماهی، مادرمیگو(ام الروبیان)، لاک لاک پشت، اسبک دریائی، ستاره دریائی، مرجان و ... از دیگر جانوران دریائی تاکسی درمی این مجموعه می باشند. این مجموعه از نظر علمی و زیست شناسی بسیار مورد توجه است که برای آشنائی بیشتر با این گونه های نرمتنان و جانوران تاکسی درمی به معرفی آنها می پردازیم:   

نرمتنان شاخه‌ای از جانوران هستند که شامل پنج رده آمفی‌نورا،شکم‌پایان،ناوپایان،دوکفه‌ایهاوسرپایانهستند. حلزونها در رده شکم پایان می‌باشند. آنها دریازی، ساکن آب شیرین یاخشکی‌اند. توده احشایی اصولا پیچ خورده است و درجه تابیدگی آن یکسان نیست. تحول بصورت تابیدگی بدون تردید نوعی سازگاری با روش زندگی در حالبلوغ است. حلزونها با عقب کشاندن بدن به درون صدف از خود محافظت می‌کنند و چون صدفیک دهانه بیشتر ندارد، بازشدن دهان و مخرج در یک جا نوعی مزیت محسوب شده و دهاننزدیکتر به زمین خواهد بود. در عین حال با این پیچیدگی قسمتهای سنگین بدن از سر راهدور شده و روی قسمت عقبی بدن واقع می‌شوند. در نتیجه مرکز ثقل طوری جابجا می‌شودکه حرکت شکم پای صدف‌دار آسانتر شود. بدن حلزون شامل قسمتهای زیر است:

سر : در سر چشم و یک یا دو جفت شاخک وجود دارد و دارای یک جفت بازوی حسی است

یک پای شکمی و پهن عضلانی که نوعی عملخزیدن را انجام می‌دهد.

یک توده احشایی پشتی و گنبد مانند که بیشتر اندامهای داخلیدر آن جای دارند.

فضای جبه همه حلزونهای ساکن خشکی ازمحفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته است و این حلزونها از هوا تنفس می‌کنند. پارهای از این جانواران، سازگاری مجدد با محیط آب یافته‌اند اما هنوز هم با شش تنفسمی‌کنند و برای گرفتن هوا باید گاهگاهی به سطح آب بیایند.

عمرآنها بین 6 – 5 سال است و برخی تا 30 سال هم عمرمی کنند. این جانوران، گوشتخوار، علفخوار یا انگل خوارند. زیست‌شناسان تا به امروز بیش از ۳۰ هزار گونه حلزون را شناسایی کرده‌اند که در تمام زیستگاههای آبییافت می شوند اما تعداد محدودی از آنها درخشکی زندگی می کنند. حلزونهای یا بدون صدف اند یا صدف دار که دارای گونه های متفاوتی می باشند.

از انواع حلزونهای  مجموعه میتوان به حلزونهای خاردار، پلکانی، عنکبوتی، چینی مانند، مخروطی و... اشاره نمود.

حلزون های خاردار(موریسیده):                                                      

       این حلزونها تقریباً در همة جهان پراکنده اند. بیشتر در دریاهای گرم و کم عمق و اقیانوس آرام درمنطقه آمریکای مرکزی زندگی می کنند. از مشخصه های شاخص آنها همان خارهای زیبای روی پوسته است. از صدفها تغذیه می کنند.  این حلزونها با ترشح مادة زرد رنگی باعث تغییررنگ بنفش می شوند که در قدیم از آنها برای رنگ آمیزی استفاده می کردند. مورکس اریتروس توموس، مورکس راموزوز، ، مورکس پکتن، مورکس رادیکس، مورکس ماگلیورائی از نمونه های موجود در مجموعه است.

Murex Ramsus	Murex Erythrostomus		Murex Pecten
Murex Radix		Murex Maglivrayi

حلزونهای پلکانی ( اپی تونیده)          این جانوران بیشتر به رنگ آلاباستر(نوعی گچ) هستند. حدود 200  گونه ازآنها شناخته شده اند. بعضی از این نمونهجها بسیارکمیاب اند. آمئآماگنیفیکا، اپیتونیوم اسکالار از نمونه های آن در مجموعه است.

Amaea Magnifica

Epitonium Scalare

 حلزونهای عنکبوتی

         10 گونة شناخته شده این نوع منحصراً درآبهای گرم اقیانوس هند و آرام زندگی می کنند و گیاهخوارند. نمونه فسیل شده این حلزون در هاوایی بدست آمده است. از نمونه های آن در مجموعه می توان به لامبیس لامبیس و لامبیس کروکاتا و... اشاره نمود.

Lambis crocata

Lambis lambis

            این حلزونها بیشتر درحوزة اقیانوس هند و آرام یافت می شوند. پوسته ای براق دارند. دو خانوادة سیپرائیده و اوولیده نمونه های موجود در مجموعه اند. سیپرآ تیگریس، سیپرآ تالپا، سیپرآ تئولِرئی، سیپرآ سرئوس، سیپرآ آسلوس و سیپرآ کریبراریآ از خانوادة سیپرائیده و ولواولوا لینه ئوس و اوولااووم از خانوادة اوولیده اند.

Cypraea tigris	Cypraea Talpa		Cypraea Teulerei
Cypraea cereus	Cypraea Asellus		Cypraea Cribraria
Ovula Ovum		Volvavolvalinaeus

      حلزونهای مخروطی دارای پیچ خوردگیهای پهنی هستند که به سمت نوک، پوسته جوانترمی شود. اکثراً گیاهخوارند و برخی از کرمها و ماهیهای کوچک تغذیه می کنند.پس از شش سال به حداکثر رشد خود می رسند. دربین این گونه، حلزونهای کوچکی به اندازه دانه برنج هم یافت می شود. خطرناکترین حلزونها، حلزونهای مخروطی استوایی اند که توسط نیزه زهرآگین خودطعمه را از پا در می آورند.زوبین حلزونمخروطی، عضوی است که بعنوان زبان و دندان برای این حیوان عمل می کند. این زوبینخاردار و تو خالی است و داخل گلوی حلزون قرار دارد. وقتی حلزون، طعمه ای را درنزدیکی خود شناسایی می کند، دهانش را به سمت آن بر می گرداند. زوبین داخل گلو مملو اززهر است و با قدرتی زیاد بسوی طعمه جهش می یابد. این زهر، فورا ماهی های کوچک رافلج می کند بعد حلزون بوسیله زوبین خود طعمه را به داخل دهانش می کشد. نیش حلزونمخروطی شبیه نیش زنبور است. محققان به این نتیجه رسیده اند که سموم موجود در زهراین حلزون به کاهش دردهای عصبی چون سیاتیک بسیار کمک می کند. حلزونهای مخروطی بیشتر در آبهای کم عمق، روی ریفهای مرجانی و زیر تخته سنگها بسر می برند. این حلزونها دارای 4 زیر شاخه تروخیده، کالیئوستوما، کونیده و ولوتیده است.

·    تروخیده: ساختمان پوسته مخروط و قسمت داخلی مرواریدی است. بیش از 1000 گونه آنها در دریاهای گرم و معتدل زندگی می کنند. از نظرصنعتی مفیدترین گونة آن «تروخیلوس فیلوتیکوس» است که از پوستة آن دردکمه سازی و از گونه های بزرگتر برای مصارف خوراکی استفاده می کنند. تروخوس لیته آتا و کلانکولوس فارائونییوس نمونه های موجود در مجموعه است.

Trochus Lineata

Clanculus pharaonius

·    کالیئوستوما: پوسته ای سبک و براق با جلای مرواریدی دارند. اکثراً در آبهای سرد و عمیق و میان چمنهای آلگی زندگی می کنند. از نمونه های موجود در مجموعه می توان به کالیئوستومافورموسنس، کالیئوستوماورئا تیگریس اشاره نمود.

Calliostoma Formosense

Calliostoma Maureatigris

·          کونیده: حدود 400  گونه از این نوع شناخته شده اند که بیشتر در دریاهای گرم و اقیانوس آرام و هند یافت می شوند که از انواع آن در مجموعه می توان به کونوس اولیکوس، کونوس کنسُرس سُوِربی، کونوس لیتِرآتوس، کونوس تِکستیله و.... اشاره نمود.

conus aulicus

Conus Consors Sowerby

Conus Litteratus

Conus Textile

·       ولوتیده : نمونه های ولوتاجام تاچی و سیمبولیکا از این خانواده در مجموعه موجود است.

Cymbiolcea

Volotajamtachi

 سرپایان (سفالوپداها)

سرپایان گروه بسیارپیشرفته ای از نرم تنان فعال و غارتگرند که حدود 700 گونه از آنها شناخته شده اند و دردریاهای فیلیپین به فور یافت می شوند و به 4 گروه تقسیم می شوند:

سرپایان دارای بازوهائی در اطراف سر خود هستند که از این بازوها برای شنا، خزیدن و چسبیدن به سنگ و بدست آوردن طعمه استفاده می کنند و از آنجا که این بازوها به دهان آنها می رسد به آنها سرپایان گویند و دهان در وسط این بازوها قرار دارد. در برخی از این گونه ها روی بازوها، کلاهک های مکنده وجود دارد.

در بالای راست روده دارای کیسه مرکب هستند که در نزدیک مخرج باز شده و هنگام خطر با انقباض از آن جوهری خارج می شود که محیط را تیره و تار می کند و می تواند از دشمن خود فرار کنند. در برخی مثل گونه اسکوئید و حتی اختاپوس، سلولهای رنگین ستاره ای شکل وجود دارد که این سلولها تحت تاثیر هورمون های جنسی یا انعکاس های عصبی بطور منظم منقبض و منبسط شده و رنگ حیوان را متناوبا تیره و روشن می سازند. از مغز آنها به تعداد بازوها، اعصاب خارج می شود و در دو طرف سر دو چشم بزرگ با ساختار کامل وجود دارد. دارای قلب 3 حفره ای و وجود هموسیانین یعنی مس بجای آهن در خون هستند و این امر باعث شده که رنگ خون آنها بجای قرمز بصورت بیرنگ متمایل به آبی دیده شود که این سیستم گردش خون، انرژی بسیاری احتیاج دارد بطوریکه طول عمر آنها را بدلیل این مصرف انرژی بالا کوتاهتر می سازد.

این موجودات شکارگر شبانه هستند و لاروهای آنها از پاروپایان و دیگر پلانکتونها و خرچنگ های کوچک و بزرگ و صدف های خوراکی و حلزون ها و ماهی های کوچک تغذیه می کنند اما فک، شیر دریائی و سمور آبی از آنها تغذیه می کنند.

جنس ها در سرپایان جدا از هم اند. جنس نر(ناتیلوس)کوچکتر است و پوسته نمی سازد. ناتیلوسها درشب بصورت گروهی به سواحل مهاجرت کرده و از خرچنگهای ریز و لاشة موجودات بوسیلة زبان دندان دارخود تغذیه  می کنند.

آرگوناتا مؤنث است و دارای پوسته بسیار نازک و قایق مانندیست که با آن شنا می کند و تخمهای خود را در آن نگهداری می نماید. تخمهای آنها بزرگ و دارای زردة زیاد است و نوزاد آنها فاقد مراحل لاروی بوده و مشابه جانور بالغ اما مینیاتوری آن می باشد.

بخاطردرصد بالای پروتئین موجود در گوشتشان، استفاده ازجوهرشان درصنعت و داروسازی و داشتن مواد معدنی مثل کلسیم در صدف داخلی یک محصول صادراتی قابل توجهی است.

از نمونه های موجود در مجموعه می توان به آرگوناتا رنودوزا و ناتیلوس پمپیلوس اشاره نمود.

Argunata Renuduza

Nautilus Popilius

یکی از رده‌های جانوران نرم‌تن دریازی هستند که حدود ۲۰۰ گونه از آنها شناخته شده است. صدف آنها لوله‌ای شکل و از هر دو طرف باز است. دنتالیوم ورندی یکی از نمونه های این گونه در مجموعه صدف است.  

تصویر

 صدف ها یا دوکفه ایها

      نرم تنان این رده با نام پلسی پودا «pelecypoda» خوانده می شوند که دربردارنده گونه های زیادی از دوکفه ایهای خوراکی و گوش دریا هستند. دو کفه ایها پوسته ای دو تکه دارند. کفه ها در این جانوران ازپشت با رشته ای انعطاف پذیر بهم متصل اند که باز و بسته شدن آنها را به عهده دارند. دوکفه ایها فاقد سرو دندانهای رادولا هستند. تغذیه آنها ازجانوران کوچک میکروسکوپی است. این جانوران 20000 گونه اند که پس از حلزون ها بزرگترین ردة نرم تنان می باشند. از این تعداد حدود یک سوم در آبهای شیرین و بقیه دردریاها زندگی می کنند. بسیاری از گونه های آنها به علت خوراکی بودن و بعضی بخاطرتولید مروارید ارزش زیادی دارند. دوکفه ایهای شانه مانند، قلبیشکل، غولپیکر، اویسترهای خاردار از نمونه های موجود در مجموعه است.

         با چند صد گونة خود گسترش جهانی دارند برخی نمونه های شمالی آن دارای ماهیچه های خوشمره ای هستند به همین جهت به مقدار زیاد صید می شوند. اغلب در آبهای سواحل شرقی امریکا، ژاپن و حوزه های هند و آرام یافت میشوند. بعضی از گونه ها دارای یک ردیف چشم خوشرنگ در امتداد لبة غشاء خود می باشند که با آنها قادرند دشمنان خود را تشخیص داده و بگریزند. حرکتاین جانوران مارپیچی است که با بازوبسته شدن شدید کفه ها صورت می گیرد. از انواع آن میتوان به کلامیس سویفتی، آرگوپکتن ایرادیانس، کلامیس سنتیس، گلُروپالیوم، نودی پکتن نودوس اشاره نمود.

Chlamys Swifti	Argopecten Iradians		Chlamys Sentis
Noipecten Nodus		Glorpallium

دو کفه ایهای غول پیکر(تری داکنیده)

        از نرمتنان پوسته دار بسیار بزرگ اند که در ریفهای مرجانی حوزة افیانوس هند و آرام زندگی می کنند. آنها خوراک خود را از آلگهایی که بصورت گروهی بر غشاء خود جانور زندگی می کنند؛ تأمین می نماید. درون این صدف ها گاه مرواریدی به اندازة توپ گلف یافت می شود که ارزش چندانی ندارد. از انواع آن می توان به      تری داکناجیگاس، تری داکنااسکواموزا و... اشاره کرد.

Tridacna Jigas

Tridacna Squamusa

دو کفه ایهای قلب مانند(کاردی ایده)

       جانوران بسیار چابک با رنگهای متنوع، رشد سریع و اشکال گوناگون هستند. آنها بوسیلة پای طویل، خمیده و انگشت مانند خود چند دسیمتر حرکت می کنند. بعضی از آنها ارزش غذائی دارند که توسط انسان صید می شوند و تعدادی دیگر نیز طعمة ماهیها می شوند. از گونه های آن می توان به کاردیوم کاستاتوم، دیسکورس لیراتا، نموکاردیوم بیجی و کاردیوم کاردیسا اشاره نمود.

Cardium Costatum	Discorslyrata
Nemo Cardium Bechei	Cardium cardissa

      حدود 40 گونه از این نوع دوکفه ای شناخته شده است. این جاندار می تواند با چرخاندن پاهای قویش به آسانی خود را در بین ماسه ها مدفون سازد و به سرعت حرکت کند. بعضی از آنها خوراکی هستند و از بعضی بعنوان طعمه برای صید ماهی در غلاب ماهیگیری استفاده می شود. از انواع آن  می توان به سُلنیده اشاره کرد.  

 

Spondylus Regius		Spondylus Princeps

این جانوران دارای لولای خاص، خارهای طویل و زوائدی در پوستة خود هستند که بخاطر پوستة رنگارنگ خود جالب توجه هستند. اکثراً درآبهای گرم و عمیق زندگی می کنند. از انواع آن می توان به اسپوندیلوس رگیوس، اسپوندیلوس پرنسپس و اسپوندیلوس امریکانوس اشاره کرد.

Spondylus americanusus

       گوش دریا ازنرم تنان شکم پا از جنس «Haliotis» با پاى بزرگ مسطح و پرماهیچه است که با آن خود را محکم به تخته سنگ ها مى چسبانند و بوسیله جریان آبی که از زیر لبة پوسته به داخل کشیده شده و پس از عبور از برانشیها دوباره از سوراخهای پوسته خارج می گردد؛ تنفس می کنند. پای گوشتی آن یک منبع غذائی بسیارلذیذ و صدف آن منبع گرانبهایى براى تهیه گوشواره، دکمه و نظایر آن بشمار مى رود. گوش دریا درسرتاسر جهان فقط درآبهاى سرد که مقدار زیادى اشنه دارند؛ زندگى مى کنند. در واقع اشنه غذاى مورد علاقه آنها است. از انواع آن میتوان به هالیوتیس کروگاتا، هالیوتیس پولچریما و هالیوتیس آسیمیلیس و هلیوتیس کراچرودی اشاره نمود.

Haliotis Crrugata	Haliotis Pulcherrima
Haliotis Assimilis	Haliotis Cracherodi

       خارپوستان گروهی از جانوران دریازی هستند. یک پوستة سفید و نازک، اسکلت سخت آهکی داخلی را می پوشاند که ممکن است روی آنها تیغه هائی باشد. اسکلت آهکی داخلی و دستگاه گردش آب سلومی دارند. سیستم گردش آب شبکه ای از کانال های هیدرولیکی منشعب شده به گسترة پاهای لوله ای است که در حرکت، غذا خوردن و تبادل گاز ها کمک می کنند. در حدود 6500 گونه از خارپوستان وجود دارد که بیشتر در آبهای کم عمق سراسر جهان پراکنده هستند اما ستاره های ظریف در عمق دریا زندگی می کنند. توتیا، سکه و ستاره دریایی نمونه هایی از خارتنان این مجموعه بشمار میروند. 

توتیای دریایی«sea_urchin»

توتیا ازخانواده خارپوستان است و در تمام اقیانوسهای جهان زندگی می کند. توتیای دریائی بازو ندارد اما دارای 5 ردیف پاهای لوله ای برای حرکت آرام است. دهان یک توتیای دریائی توسط ساختارهای آرواره مانندی برای خوردن«sea-weeds» و دیگر غذا های حلقه دار است. بدن جانور زندة آن از تیغهای بلند و متحرک بنام «تیست» پوشیده شده است. قطر توتیا بین 12 – 5 سانتیمتر است و در تمام اقیانوسهای جهان یافت می شوند.

       «sand dollar» یا سکه دریائی از خانواده خارتنان بصورت پهن و صفحه ای شکل هستند.

ستاره دریایی (Asteroidea) جانوریابتدائی است که در شاخة خارپوستان و ردة ستاره سانان طبقه بندی می‌شوند. عموماً گوشتخوار و از صدفهای پوسته دار و حلزونها تغذیه می کند اما بعضی از آنها گیاهان کوچک یا ریزه های غذای بستر دریا را می خورند. حدود 3 تا 5 سال عمرهم می کند. دارای بدنی با تقارن شعاعی و 7ـ5 بازو که از صفحة مرکزی آنها منشعب می شود. در زیر سطح بازوها، پاهای لوله ای قرار دارد که هر پا می تواند مانند یک صفحه مکنده عمل کند. ستارة دریائی پاهای لوله ای را به سنگها می چسباند تا بتواند به آرامی به اطراف حرکت کند همچنین از آنها برای گرفتن شکار نیز استفاده می کند. ستاره دریائی قدرت ترمیم بالائی دارد و می تواند بازوان از دست رفته را دوباره بسازد. ستاره های ظریف به تعداد زیاد در بستر دریاها و تا عمق 2500 متر یافت می شوند.

            بزرگترین و بیشترین خانواده سخت پوستانیعنی انواع خرچنگها(crabs)، میگوها(shrimps)، لابسترها(lobsters) و شاه میگوی آب شیرین (crayfish) همگی متعلق به تیره ده پایان می باشند.

 بدن آنها مرکب از سرـ سینه(cephalothorax) و شکم(abdomen) که هر کدام از بندهای مشخص تشکیل شده است، می باشد. دارای بدنهایی با سه قسمت سر، سینه و شکم هستند. همه گونه های آن به استثناءخرخاکیهاو خانواده اش درآب زندگی می کنند.

حدود 32000 گونه مختلف از سخت پوستان شناخته شده اند که در سراسر دنیا یافت می شوند. بزرگترین سخت پوستان جهان خرچنگهای عنکبوتیبزرگ اقیانوس آرامشمالی هستند. میگوها، لابسترها و شاه میگوی آب شیرین دارای شکم تکامل یافته تری نسبت به سایر گونه ها می باشند،این بخش(شکم) در زیر راسته خرچنگهای حقیقی(Brachyura)تحلیل رفته و بقایایی از آن در زیر سرـ سینه مشاهده می شود.

        لابسترها نوعی از سخت پوستان عالی هستند که به جهت گوشت لذیذ، پروتئین زیاد، چربی کم و دارا بودن انواع ویتامینهای B12، B6،B3 ، B2، A، فسفر، آهن وکلسیم در بازارهای جهانی محصولات دریایی از ارزش ویژه ای برخوردارند. آنها در طول رشد خود به فواصل معین پوست اندازی می کنند و توانایی ترمیم و بازسازی خود را دارند. در محیط های صخره ای و سنگلاخی زندگی می کنند و درطول روز درخلال سنگلاخها و شکافها مخفی شده و شبها از پناهگاه خود خارج می شوند و به گردش و شکار می پردازند. تغذیة لابسترازحلزونها، نرمتنان، سخت پوستان کوچک و ماهی می باشد. دشمن اصلی آنها برخی از انواع ماهیان، لاک پشتهای دریایی، مارهای آبی، پستانداران آبزی و انسان است.

پراکنش آنها از نواحی زیرقطب تا مناطق گرمسیری و حداکثرتا عمق500  متری می باشد. از انواع آن می توان به لابسترهای خاردار(Sping lobsters) یا صخره ای(Rock lobsters) اشاره نمود.

مادر میگو (omorobiyan)
تابلو انواعی از خرچنگ ها
لابستر«lobster» -- ››

مرجانها

مرجانها را می توان مرز بین حیوانات وگیاهان دانست که معمولاٌ بصورت اجتماعی در آبهای شور زندگی می کنند و حدود 25 درصد از زندگی در دریا را در خود جای داده اند. باجلبک های سبز تک سلولی نیز زندگی می کنند و حیات بسیاری از گونه‌های ماهی‌ها به مرجان‌ها وابسته است چونمرجان‌ها محلی برای پنهان شدن و اسکان و نیز ذخیره غذا برای ماهی‌ها ایجاد می‌کنند. اجزای مرجان عبارتست از یک پولیپ شقایق مانند کوچکی کهدارای شاخکهای کوتاه و عضلات مختصر و فاقد صفحه پایی است و در یک جام سنگی زندگی می‌کند.مرجان ها هم تولید مثل جنسی دارند و هم غیر جنسی. در تولید مثل غیر جنسی از طریق جوانه زدن این کار انجام می گیرد بطوریکه ثابت در کنار یکدیگر قرار گرفته یا در مجاورت همدیگر قرار می گیرند و تشکیل ریفهای مرجانی یا کلنی می دهند. ساختمان بدن مرجانها کلسیتی یا سیلیسی است. مهمترین چیزی که نیاز دارند نور کافی و دمای 20 درجه سانتیگراد یا گرمتر است. این جانوران به احتیاج دارند. ساکن مناطق کم عمق دریا هستند در اطراففلورید، هند غربی و دریای مرجان هاوایی، فلیپین تا استرالیا و آفریقای شرقی به فراوانی یافت می شوند.

از انواع مرجانها می توان به مرجان شاخه گوزنی و مرجان مغزی شکل اشاره نمود.

·          مرجان شاخ گوزنی:در شرایط مناسب این مرجان می‌تواند در هر سال10سانتیمتر رشد کند.مرجانهای شاخ گوزنی در آبهای کم عمق زندگی می‌کنند و نوک شاخ های آنها در مسیر جریانموجها قرار می‌گیرند.

·          مرجان مغزی شکل: بیشتر مرجانها از تعداد زیادی پولیپهای جدا از همتشکیل می‌شوند. هر کدام از این پولیپها حلقه‌ای از شاخکهای مخصوص خود دارند.پولیپهای این مرجانها به شکل خطوط مارپیچ بلند به همدیگر متصل شده‌اند. هر چند کههر پولیپ مرجان مغزی شکل دهان مخصوص خود دارد اما شاخکهای و پولیپ کناری او مشترکاست. مرجانهای مغزی شکل به آهستگی رشد می‌کنند و می‌توانند در مقابل امواج کوبندهمقاومت کنند.

اسفنج ها شامل حیوانات دریایى از شاخه پوریفرا ( porifera ) هستند و جزء جانداران ابتدایى مى باشند. نیاکان اولیه آنها کوآنوفلاژله ها ( choanoflagellate ) از آغازیان آبزى بوده که تشکیل کلنى داده و بعد بصورت سلولهاى یقه دار در اسفنج ها ظاهر شده اند.در بدن یک اسفنج بافت یا اندام وجود ندارد بجاى آن هر یک از سلولها مسئول فعالیت هاى خاصى براى زنده نگه داشتن اسفنج ها هستند. بعضى از اسفنج ها بر روى صخره ها     مى رویند و رنگ هاى درخشانى دارند و بعضى از اسفنج ها شبیه گلدان هستند. اندازه آنها از چند میلیمتر تاچندین متر تغییر می‌کند. رنگ این جانوران نیز گوناگون است و از خاکستری تا قرمز،نارنجی، آبی، بنفش و سیاه تفاوت دارد. اسفنجها در آبهای شور و اعماق مختلف دریایافت می‌شوند و تنها یک راسته از این جانوران درآب شیرینزندگی می‌کند. تولید مثل آنها از راه جنسی و غیرجنسی است. تولید مثل غیرجنسی از راهجوانه زدن و تولید مثل جنسی از راه ترکیب تخمک و اسپرماتوزوئید صورتمی‌گیرد.

1. رده اسفنجهای آهکی با اسپیکولهایی از جنسکربنات کلسیم مانند لوکوسولینا.

2. رده اسفنجهای شیشه‌ای با اسپیکولهای 6 محوری سیلیسی.

3. رده دمواسپونژیا متشکل از تارهای اسپونژین یا اسپیکولهای سیلیسی و یا هردو.

4. رده اسکلرواسپونژیا با اسکلت داخلی آن مشابه با اسفنجهای معمولی.

این اسفنجها بصورت توده‌های نامنظم رشد می‌کنند،بزرگی آنها به اندازه مشت گره کرده انسان است. پاره‌ای به رنگ زرد یا قهوه‌ای هستندو برخی دیگر چون در مجاورتنور آفتابقرار گیرند، رنگ سبز بخودمی‌گیرند. پیدایش رنگ سبز به علت وجودجلبک است که درونمزانشیم اسفنجهای آب شیرین زندگی می‌کنند.

          ماهی شیطان دریا از خانواده ماهیان سیراتیده «CERATIDAE» در زبان یونانی بمعنی شاخدار و از گونه پدیکولاتی«PEDICULATI»است که در عمق آبها زندگی می کند.جنس مؤنث آن دارای بدن کشیده وفشرده و دهان تقریباعمودی با دندانهای متوسط می باشد.این ماهی برای گرفتن طعمه تکه استخوانی درازدر جلو ازروی پوزه واز بین چشمها بیرون می آورد درنمونه های بزرگتر پس از جمع کردن آن، بر پشت ماهی گسترش می یابد.دو یا سه اندام ثانوی جسمی در پشت و در جلوی بالة نرم پشتی قرار دارد.تمام سر،بدن و باله قهوهای  پر رنگ یا مشکی است.معمولا دارای عضو تابناک هستند و بین21_ 20 مهره دارند.طول جنس مادة این ماهی به 145 س.م هم می رسد و جنس مذکر آن ریزاندام وکوچک تقریباً به طول 16 س.م است که بصورت انگل خود را به حفرة آبشش، بدن یا سر جنس مونث می چسباند. این نوع ماهی کیفیت غذایی یا تجاری ندارد و تقریباً در بیشتر مناطق اقیانوس اطلس،آرام،هند ودریاهای جنوبی یافت می شود.این ماهی را آقای دکتر محمد فرهادرحیمی سال 1349 شمسی از فرانسهخریداری و در سال 1378 به موزة آستان قدسرضوی اهداء نموده است. 

 

              بطور کلی مومیائی کردن در مصر مخصوص فرعون و روسای بزرگ معابد وثروتمندان بود به این ترتیب که برای جلوگیری از فساد جسد ابتدا هرچه در سینه، شکم و جمجمه بود خارج می کردند، تخم چشمهارا بیرون می آوردند و جسد را مدت چهل تا شصت روز در آب نمک غلیظمی خواباندند بعد از آن حفره‌های بدن و چشم را ازنطرون (کربنات دوسدیم هیدارته) پرمی کردند. متخصصین مومیاکار امروزی عقیده دارند کهمومیاکاران مصری روغن کرچک یا کنجد را نیز به (نطرون) می‌افزودند وآنگاه جسد را در یک اطاق گرم قرار می دادند تا رطوبت آن کم شود سپس با نوارهای پهنی که روی آن را مومیا (قیر طبیعی) مالیده بودند؛ سراپای جسد را نوارپیچ می کردند. جسد فرعون و روسای معابد و اغنیاء را در هفت لایهنوارپهن می‌پیچیدند و سپس دفن  می کردند.

تاکسیدرمی

     تاکسیدرمی یک واژه یونانی مرکب از دو جزء Taxi بمعنی آراستن و Derma بمعنی پوست است که در زبان فرانسه به آن آمپایاژ بمعنی پرکردن بدن پرنده از پوشال و در فارسی به آن آمپایه کردن می گویند.

در اصطلاح به هنر شکل دادن پوست جانور به حالت طبیعی، تاکسیدرمی گویند که شامل پنجمرحله می باشد:

جدا کردن پوست پرنده به روش صحیح ونمک سود کردن پوست با مواد شیمیائی نگهدارنده و ضد آفات، مواد لازمعبارتند از : اسید فرمیک ، اسید سولفوریک ،آلوم کروم ، نمک ، زاج ، فرمالین ، براکس (ناتریون تترا برات)، جوش شیرین سپس تمیز کردن پوست که شامل تراش دادن و زدودن مواد غیر پوستیاست بعد شستشو با آب ولرم و مواد شوینده نظیر پودر رختشوئی و مایع صابون و... در کل این اعمال موجب حفاظت پوست در مقابل نفوذ باکتریها و آفاتمی گردد .

2. مرحله دوم قالب گیری و پوست کشی رویقالب

3. حالت دادن به پرنده: شکل دادن به نمونه با توجه به حالتهای مختلف پرندگان در طبیعت کهمعمولاُ نباید بیش از 12 ساعت با مونته کردن پرنده وقفه ایجادشود.

4. چشم گزاری: انتخاب چشم مناسب با توجه به شکل، رنگ و اندازه طبیعی چشم وقرار دادن آن در جای خود.

5. ساخت پایه مناسب و نصب پرنده روی آن

ساخت زیستگاه مصنوعی برای قرار گرفتن نمونه در ان با توجه به وضعیتطبیعی و پوشش گیاهی مناسب با زیستگاه پرنده و بالاخره نصب پرنده روی پایه.

تاکسیدرمی به روش های مختلف انجام می شود:

ماهی شکم دار فوگل تاکسیدرمی
ماهی خاردار فوگل تاکسیدرمی	گربه ماهی تاکسیدرمی

کوسه ها از آبزیان نسبتاً بزرگی هستند که به غارتگران بیرحم مشهور شده اند. این موجودات به پالاینده های دریاها و اقیانوس ها معروفند. تحقیقات اخیر نشان داده است که اجداد کوسه ها در 450 میلیون سال قبل یعنی قبل از دوران دایناسورها می‌زیسته‌اند‏ و در اکوسیستم های دریایی بالاترین سطح زنجیرة غذایی را به خود اختصاص داده اند. کوسه ها همانند جدیدترین اختراعات بشر دارای مهارت ها و توانایی های بالایی در بدن خود هستند. آنها نخستین بار بیش از ۴۰۰ میلیون سالپیش شکل گرفتند و در ۱۰۰ میلیون سال اخیر به ندرت دستخوش تغییر و دگرگونی شده‌اند. این شکارچیان حیرت‌انگیز با خوردن موجودات ضعیف و زخمی در بالای چرخه غذایی دریایی قرار می‌گیرند. آنها با این کار به حفظ تعادل در سیستم طبیعت کمک می‌‌کنند.

آنها کهمتکی به  حس شنوایی مخصوصشان برای گرفتن شکار هستند. کوسه‌ها مخصوصاً به ارتعاشات با فرکانس  پایین که از طرف شکار منتشر می‌شوند، حساسند می‌توانند ارتعاش صدا را درفاصله‌ای بیش از ۳۰۰۰ پا تشخیص دهند. کوسه‌ها می‌توانند یکقطرهٔ خون را در ۲۵ گالن آب تشخیص دهند.

کوسه‌ها منافذی کوچک برای جذب سیگنال‌هایالکتریکی که در هنگام حرکت حیوانات ایجاد می‌شود؛ دارند. این منفذها مانند یک حساضافی می‌مانند که به کوسه‌ها در یافتن شکار کمک می‌کند، حتی اگر این موجود در زیر شن‌ها مخفی شده باشد .

کوسه‌ها بطور مداوم دندان‏هایشان را استفاده می‌کنند و از دست می‌دهند.برخی از گونه‌ها در طول عمر خود نزدیک به ۳۰ هزار دندان درمی‏آورند. عمل جایگزینیدندان در این جانوران دریایی همیشه رخ می‌دهد. هریک از دندان‌های کوسه در ردیفیواقع شده است که با شکستن یکی، دیگری جایگزین آن می‌شود. وجه تمایز کوسه‌ها از دیگرحیوانات بجز دندان‌های آن‌ها در اسکلتشان است. اسکلت کوسه‌ها بجای استخوان، ازمادهٔ غضروفی انعطاف پذیری است و چون غضروف از استخوان سبکتر است بنابراین کوسه‌هابرای شنا کردن نسبت به یک ماهی استخوانی انرژی کمتری مصرف می‌کنند. پوست سختی تمامبدن کوسه را پوشش داده است و فلس های خمیده‌ای که جهت آن‌ها به عقب است، پوست را بهسختی یک ورق سمباده می‌کنند که کوسه را از آسیب محافظت می‌نمایند همچنین اینفلس‌ها هنگامی که کوسه در حال شنا کردن است نیروی مقاوم آب را کاهش می‌دهند.

انواع کوسه ماهیهای تاکسیدرمی شده و فک کوسه ماهی