دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانششناسی، مسئول امور سازماندهی و توسعه منابع دیجیتال فضای مجازی، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، مشهد، ایران.
10.30481/shams.2021.138414
چکیده
در اوایل دهه هشتاد پیادهسازی پروژه «کتابخانه دیجیتال سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی» مطرح و متعاقب آن مطالعات و پژوهشهایی در حوزه کتابخانه دیجیتال آغاز شد که نتیجه آن تدوین کتابی با عنوان «کتابخانه دیجیتالی: مبانی نظری، محتوا، ساختار، سازماندهی، استانداردها و هزینهها (همراه با نگاهی به برخی کتابخانههای دیجیتالی خارجی و داخلی)» شد. از همان ابتدای دهه هشتاد، جلسات مختلفی برای پیادهسازی پروژه کتابخانه دیجیتال برگزار شد تا این که در سال 1384 با تشکیل کمیته کتابخانه دیجیتال، جلسات شکل نظامند به خود گرفت. در سال 1386 با پیاده سازی قابلیت «افزودن منبع دیجیتال به رکورد» در نرم افزار کتابخانهای، دسترسپذیری منابع دیجیتال به شکل محدود آغاز شد. در سال 1389 طرح پژوهشی کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی تدوین شد و متعاقب آن در سال 1390 پس از انتخاب نرم افزار کتابخانه دیجیتال و جذب نیروی انسانی برای سازماندهی منابع دیجیتال، فاز آزمایشی سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی وارد مرحله عملیاتی شد و از شهریور 1390 سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی برای استفاده عموم دسترسپذیر گردید. این سامانه تا سال 1394 به صورت آزمایشی فعالیت کرد تا این که در سال 1394 توسط تولیت فقید آستان قدس رضوی حضرت آیت الله واعظ طبسی رضوان الله تعالی علیه رونمایی شد.
اکنون پس از گذشت یک دهه از آغاز پیادهسازی سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی در فضای وب و دسترسی همگانی به منابع اطلاعاتی آستان قدس رضوی و با توجه به شیوع ویروس کرونا و گرایش بیشتر پژوهشگران به فضای مجازی، نگارنده بر آن شد تا به معرفی قابلیتها و امکانات این سامانه که در مسیر رشد و تحول خـود، فـراز و نشیبهای بسیاری داشته است بپردازد.